1. İçeriğe git
  2. Ana menüye git
  3. DW'nin diğer sayfalarına git

060509 Schweden Gleichberechtigung Euranet

14 Mayıs 2009

İsveç, kadın-erkek eşitliği denince ilk akla gelen ülkelerden. Ancak yazar Maria Sveland’ın “Bitterfittan” adıyla yayımladığı kitap, bu İskandinav ülkesinin gelişmişliğine dair pek çok inancı sarstı.

https://p.dw.com/p/HqgR
İsveçli yazar Maria Sveland
İsveçli yazar Maria SvelandFotoğraf: Leif Hansen

İsveç, hem hukuki düzenlemeler hem de toplumsal bilinç açısından çoğu Avrupa ülkesi için de örnek olarak gösteriliyor. Ancak İsveçce adıyla “Bitterfittan” adlı kitabın yazarı Maria Sveland, aslında İsveç’te de kadın ve erkeğin tam olarak sağlanamadığını söylüyor.

Sveland, çalışan bir anne olarak yaşadığı zorlukları dile getirdiği kitabıyla ülkesindeki bu eksiği tartışmaya açtı. İsveç'te büyük etki yaratan kitap, bir tiyatro oyunuyla sahneye de uyarlandı.

Özgürlüğünden ödün vermeyen kocalar

"Bitterfittan", Maria Sveland'ın ilk romanı
"Bitterfittan", Maria Sveland'ın ilk romanıFotoğraf: Norstedts

Siyah rengin hâkim olduğu sade bir dekor. Sara tek kişilik deri bir koltuğa oturmuş, yüzündeki mutsuz ve küskün ifade ile hayatla ilgili felsefi sözler ediyor. Zaman zaman da umutsuzluğunu, küskünlüğünü anlatan şarkılar mırıldanıyor.

Sara, öfkeli. Çünkü kocası iş seyahatleri nedeniyle dünyayı dolaşırken ve özgürlüğünden ödün vermezken, o küçük oğlu ile evde tek başına bırakılmış. Öfkeli, çünkü kadın – erkek eşitliği üzerine söylenen sözler, ortaya atılan fikirler ya da yasal düzenlemeler gerçek hayata hiçbir zaman yansımıyor. Cinsiyet eşitliği konusunda parmakla gösterilen ülkelerden İsveç’te bile. Sara rolüne hazırlanmak için feminizmle ilgili yığınla kitap okuyan aktrist Anna Lyons, “Bitterfittan” adlı oyununu şöyle anlatıyor:


Bir küfrün algılanışı

“Bitterfittan’ın olumsuz bir anlamı var, daha doğrusu bir küfür. Ancak ben bunun farklı yönlerini de görüyorum, yani öfke ve acı insana büyük bir güç verebiliyor. Dolayısıyla oyun, aynı zamanda bu kelimeye yeni anlamlar kazandırmak için bir deneme.”

İsveç, kadın – erkek eşitliğini büyük ölçüde başarabilmiş ülkelerden biri. Ancak tartışma yaratan kitap “Bitterfittan”ın yazarı Maria Sveland, kadın – erkek arasında kimin hangi işi yapacağı konusunda sık sık çekişme yaşandığını belirterek İsveç'te de erkek egemen yaklaşımın günlük hayatın paylaşımına yansıdığına işaret ediyor. Kitabında bu sıkıntıyı dile getirmeye çalışan 34 yaşındaki gazeteci Sveland, İskandinav ülkelerine dışarıdan bakıldığında kadın ile erkek arasında fark kalmadığının sanıldığını söylüyor:


“Diğer ülkelerle kıyasladığımızda İsveç’te yerleşmiş olan çocuk bakımı sisteminin gayet iyi olduğunu teslim edebiliriz. Çocukların yaklaşık yüzde 95’i yuvaya ya da kreşe gidiyor. Ancak buna rağmen bizde de eşitlik söz konusu değil. Kadınlar genellikle yarım gün çalışıyor ve sayısız ev işinin büyük bir bölümünü onlar yapıyor. Çocuklar hastalandığında da kadınlar evde kalıyor, ayrıca ebeveyn izinlerinin yüzde 80’ini kadınlar alıyor.”


Çalışan anne olmanın zorlukları

Maria Sveland, kendi ilişkisinde de sorumlulukların eşit şekilde paylaşılması için mücadele etmek zorunda kalmış. Stockholm’deki evinin çalışma odasında bunun kolay olmadığını, ama başardığını anlatıyor. Aynı yükümlülüklere sahip birer anne ve baba olmanın ikinci çocuktan sonra daha kolay olduğunu söyleyen Maria, ilk çocuğu doğduğunda zor günler geçirmiş. Çalışan bir anne olarak yaşadığı güçlükleri ve edindiği deneyimleri ise “Bitterfittan” kitabıyla diğer kadınlar ve erkeklerle paylaşmış:

“Aşk kadar kendi kendini kolaylıkla aldatabileceğin başka bir alan yok. Tartışmak yorucu ve zor olduğundan insanlar kendini kandırmayı tercih ediyor. Kendi kendine, 'öyleyse bulaşığı arka arkaya beşinci kez de olsa ben yıkayayım da kavga çıkmasın' diyebilirsiniz. Ama sevgi neyse odur. İnsan sadece, 'seviyorsan, sevgini göstermelisin', dememeli."


Ancak Maria, aşkın ya da sevginin bu olmadığını söylüyor. Çabalarıyla ilişkisini eşitlik temeli üzerine kurmayı başaran Maria Sveland, yönetmen olan eşi Olof’la hayatı şimdi tam anlamıyla paylaşıyor. Çocukların kreşten ya da okuldan alınması ikisi arasında eşit şekilde paylaşılmış, temizlik, alışveriş ya da evle ilgili yapılması gereken diğer işlerde de sorumluluk her ikisi için geçerli.


Agnes Bührig / Çeviri: Hülya Köylü
Editör: Ahmet Günaltay