1. İçeriğe git
  2. Ana menüye git
  3. DW'nin diğer sayfalarına git

İran'la ilgili şüpheler giderilemedi

Ajanslar28 Şubat 2006

Uluslarararası Atom Enerji Kurumu, üç yıl süren incelemelerinin ardından İran’ın nükleer programına ilişkin hazırladığı raporda, endişelerin devam ettiğini belirtti. Raporda, İran’ın amacının belirlenemediği ve bu nedenle UAEK’nun nükleer programın barışçı olduğu konusunda ikna olamadığı kaydedildi…

https://p.dw.com/p/AaAv
Uluslararası Atom Enerji Kurumu Başkanı Muhammed El Baradey
Uluslararası Atom Enerji Kurumu Başkanı Muhammed El BaradeyFotoğraf: dpa

Uluslararası Atom Enerji Kurumu (UAEK) Başkanı Muhammed El Baradey, üç yıl süren incelemelerin ardından İran’ın nükleer programına ilişkin hazırlanan raporu, UAEK Yönetim Kurulu’na sundu. İran’la ilgili endişelerin devam ettiği kaydedilen raporda, İran’ın Kurum’la tam işbirliği yapmaması nedeniyle nükleer programının barışçı amaçlı olup olmadığının belirlenemediği belirtildi. İran’ın barışçı amaçlı yönündeki açıklamalarının ikna edici olmadığına işaret eden rapor, UAEK Yönetim Kurulu’nda 6 Mart’ta tartışmaya açılacak.

Ancak İran’ı şüphe altında bırakan raporun içeriğinde, oldukça sert ifadeler olduğu dikkat çekiyor. El Baradey tarafından 35 üye ülkenin bulunduğu Yönetim Kurulu’na gönderilen raporda, “Kurumun 3 yıllık yoğun denetimine rağmen İran'ın nükleer programının boyutları ve doğasının kesin olarak açığa çıkarılamamış olması üzücü ve kaygı vericidir“ deniliyor. Raporda, ayrıca uluslararası baskıların artmasına karşın İran’ın uranyum zenginleştirmeye devam ettiği de belirtiliyor.

Nükleer silah üretimine kanıt bulunamadı

Diğer yandan raporda İran’ın nükleer silah üretiğine ilişkin kanıt bulanamadığı, ancak Tahran yönetiminin UAEK ile tam işbirliği yapmamış olması nedeniyle yetkililerin nükleer silah üretiminde kullanılan nükleer materyaller ya da faaliyetlerin olup olmadığı konusunda kesin bir sonuca varamadığına işaret edildi. Dolayısıyla da UAEK’nın İran’ın nükleer programının barışçı amaçlı olduğu konusunda ikna olamadığı belirtildi.

Raporda, İran’ın nükleer faaliyetlerine ilişkin güncel bilgilere ise fazla yer verilmiyor. Sadece UAEK’nın Natanz’taki nükleer tesislerde uranyum zenginleştirme faaliyetlerinin yeniden başladığı ve bunun da uluslararası toplum tarafından sert bir şekilde eleştirildiği kaydediliyor. Rapora göre, İran şu ana dek 10 santrifüj ürettiği ve 20’sinin de üretiminin devam ettiği kaydedildi.

İran için zaman geriye işliyor

Merkezi Viyana’daki Uluslararası Atom Enerji Kurumu, üyelerine sunduğu bu raporu 6 Mart’ta görüşmeye başlayacak ve İran’a yaptırım uygulanıp uygulanmayacağı konusundaki kararını verecek. İran, 6 Şubat tarihinde Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması’nın ek protokolünü tek taraflı olarak feshetmiş ve nükleer tesislerini uluslararası incelemelere kapatmıştı.

İran, uluslararası baskıların artmasıyla yeniden uranyum zenginleştirme faaliyetlerine başlayacağını da açıklamıştı. İran’ın bu tutumu üzerine, BM Güvenlik Konseyi üyeleri ise geçtiğimiz haftalarda İran’ın nükleer dosyasının BM’ye havale edilmesi konusunda uzlaşmaya varmıştı. Ve bu adımdan sonra İran için zaman geriye işlemeye başladı.

Görüşmeler devam ediyor

Zaman şimdi giderek daralırken, Tahran yönetimini ikna etmek için görüşmeler devam ediyor. Uranyum zenginleştirmek için İran’a kendi topraklarını kullanmasını öneren Rusya’nın teklifi üzerinde görüşmeler devam ediyor. İran – Rusya görüşmelerinde hafta sonu prensipte anlaşma sağlandığı açıklanmış, ancak nihai bir sonuç elde edilememişti.

Uranyum zenginleştirmek hakkından vazgeçmeyeceğini yineleyen Tahran yönetimi, son seçeneği olan Rusya’nın önerisine yönelik olumlu mesajlar veriyor. İran Dışişleri Bakanı Manuçehr Mutteki, Japonya’da yaptığı temaslar sırasında, Rusya ile anlaşmaya varmaları konusunda iyimser olduğunu söyledi. Ülkesinin barışçı yollarla nükleer teknoloji geliştirmeye hakkı olduğunu savunan Mutteki, nükleer silah üretme amacı taşımadıklarına dikkat çekti.