İranlı kadınların demokrasi umudu

İranlı kadınlar, ülkede İslami rejimin kurulmasından bu yana hak mücadelesi veriyor. Bu mücadelede görevi sona ermekte olan Devlet Başkanı Muhammed Hatemi’ye umut bağladılar. Kadınlar ve gençlerin desteği olmaksızın, Hatemi’nin 1997 ve 2001 seçimlerini kazanması mümkün olmazdı. Hatemi ilk dönem, kadınlara verdiği sözü tutmaya çalıştı. Hatemi’nin reformcu tutumunu değerlendiren kadın hakları savunucusu ve gazeteci Marzieh Murtaza Langerudi’nin bu konudaki değerlendirmesi şöyle:

“Hatemi’nin politik tutumu ve özgürlükçü yaklaşımı, bazı bariyerleri aşmamızı sağladı. Hatemi politik ve toplumsal sorunları ayırt etmesini bilen bir politikacı. İlk döneminde, taleplerini açıklayıp, iktidarı eleştirebiliyorduk. Bu reform hareketinin doğası gereği kabul görüyor ve cezalandırılmıyordu. Hatemi kadınlar ve gençlere anlayışlı davranıyor, taleplerine kulak tıkamıyordu.”

Bu dönemde yaklaşık 2000 sivil toplum örgütü ve kadın dernekleri kuruldu. İran’daki kadın hareketi bu temelde oluştu. Ancak Hatemi’yi ikinci kez iktidara getiren kadın ve gençler hayal kırıklığına uğradı. Reform hareketi zayıfladı, demokrasiden yana gazete ve dergiler yasaklandı. Gazeteciler ve politika ile aktif ilgilenenler tutuklandı, bir zamanlar Hatemi’ye destek veren muhalif öğrenciler okuldan atıldı. İran’da 2004 yılındaki parlamento seçimleri ise muhafazakarların gücünü arttırdı.

Demokrasi yanlılarının mücadelesi

Buna rağmen demokrasi yanlılarının mücadelesi devam ediyor. Başkanlık seçimlerine adaylığını koyan, eski milletvekillerinden Azam Talegahi, asıl sorunun İran’ın muhafazakar Anayasayı Koruyucular Konseyi olduğu görüşünde. Talegali, “Koruyucular Konseyi, İran Anayasası ve uygulamayı gözden geçirmeyi kabul etse umutlu olabilirdik. Ama Konsey üyelerinin tek yanlı inatçı tutumları sürdükçe sorunlar çözülmeyecektir” diye konuşuyor.

İran İnsan Hakları ve Politik Tutuklularla Dayanışma Derneği’nden Nargis Muhammedi ise Hatemi dönemindeki kadın politikasından memnun değil. Muhammedi ise “Devlet Başkanlığı adaylarından boş sözler ve sloganlardan daha fazlasını bekliyoruz. Kadınların sorunlarının çözemende somut önerileri neler olacak. Hatemi döneminde bunu yaşadık, kadınların durumunun düzeltilmesi konusunda kararlılık gösterilmedi. Yeni adayların programları da bu konuda bize umut vermiyor” diyor.