İran'da reformcular seçimi kaybedecek

İran’da parlamento seçimleri bugün başlıyor. Şimdiden kesin olan bir şey var, o da reform yanlısı güçlerin bu seçimi kaybedeceği. Yaklaşık 2 bin 500 aday Anayasa Koruyucuları Konseyi tarafından reddilmiş, 130 reform yanlısı aday da bu durumu protesto amacıyla görevlerinden istifa etmişti. Ülkedeki liberal gruplar ve öğrenci örgütleri, seçimi boykot çağrısında bunulurken bu çağrıya Nobel Barış Ödülü sahibi Şirin Ebadi de destek verdi.

İran’ın başkentindeki dar sokaklardan birindeyiz. Kepenkleri kapalı büyük bir giriş kapısının üstünde asılı olan tabela bile indirilmiş. Halbuki burada daha dün sabaha kadar ülkenin en önemli reform yanlısı gazetelerinden biri olan Yas-e No hazırlanıyordu. Gazete binasının kapısı dün sabah mühürlendi. Yas-e No ilk sayfadan verdiği haberde seçimlerin haksız ve adaletsiz olduğunu yazmıştı.

Reform yanlısı gazeteye kilit

Reform yanlısı Muşarekat partisinden milletvekili olan ve aynı zamanda Yas-e No gazetesinin yazı işleri müdürlüğünü yürüten Morad Vaisi hem kızgın hem de ne yapacağını şaşırmış durumda. Yeniden aday olması reddedilen Vaisi’nin şimdi de gazetesine kilit vuruldu. Muşarekat partisinin lideri Rıza Hatemi de aday olamıyor – ki Rıza Hatemi, devlet başkanı Muhammed Hatemi’nin kardeşi. Bu arada partinin merkezi de dün güvenlik güçleri tarafından kapatıldı.

Morad Vaisi gazetesinin akıbetinin ne olacağı sorusuna omuz silkiyor. “Bilmiyorum” diyor ve yüzünde hafif ve ironik bir gülümsemeyle soruşturmanın sürdüğünü belirtiyor. Anayasa Koruycuları Konseyi’nin milletvekilliği adaylığına engel olması konusunda ise çok daha sert bir eleştiri getiriyor. Son dönemdeki bu olumsuz gelişmelerin anayasa ile ilgisi bulunmadığını belirtiyor ve gerginliğin tek sebebinin sert muhafazakâr Cenneti’nin liderliğindeki Anayasa Koruycuları Konseyi olduğunu söylüyor.

Sorunun kaynağı Anayasa Koruyucuları Konseyi

”Sorun anayasa değil. Sorunun bir tek kaynağı var o da Anayasa Koruyucuları Konseyi. Anayasa serbest ve özgür seçimlere imkân tanıyor. Ama konsey seçimlerin iki aşamalı olarak yapılması gerektiğini savunuyor. Önce konsey adaylardan istediklerini belirleyecek, ardından da halk geri kalan adaylar arasından bir seçim yapacak. Böyle şey olmaz.”

Vaisi devlet ve din işlerinin ayrılmasının değil, devlet yönetimi ile dini yönetimin birbirinden bağımsız çalışmasının soruna çözüm getireceği inancını taşıyor.

Vaisi şunları söylüyor: ”Din benim ya da Sayın Cenetti’nin himâyesinde olan ya da bizim ortaya attığımız bir fikir değil. Dini liderimizin ya da devlet başkanımızla da alâkası yok dinin. İslam dinini insanlığa Hz. Muhammed’in vasıtasıyla Allah sunmuştur.”

Hatemi hayal kırıklığı yarattı

Vaisi yeni seçilecek parlamentoda reform yanlısı adayların da oturuyor olabileceğini inancını tamamen yitirmiş durumda. Parlamento dışından muhalefet yapacaklarını söyleyen Vaisi özellikle sivil toplum kuruluşları ile işbirliği yapacaklarını vurguluyor. Ancak Vaisi gelecek yılın sonuna kadar iktidarda kalacak olan devlet başkanı Muhammed Hatemi ile birlikte çalışamayacaklarını da söylüyor.

Vaisi, Hatemi’nin reform yanlısı güçleri hâyal kırıklığına uğrattığını öne sürüyor: ”Sayın Hatemi’nin tutumu aslında muhafazakârlardan hiç de farklı değil. Çok üzülüyoruz doğrusu. Hatemi’nin 22 milyon seçmeni var. Ama sekiz yıl sonra bugün icraatlarına ve davranışına baktığımızda hiç de mutlu değiliz. Bu ülkedeki reform güçleri son derece sert ve kötü bir tutum içinde olan Hatemi’ye olan inançlarını yitirmiş durumdalar.”