İdam cezalarının yüzde 90'ı Çin'de

Çin Halk Cumhuriyeti’nde geçen yıl infaz edilen idam cezalarının sayısına ilişkin hiçbir zaman kesin bilgilere ulaşılamayacak gibi görünüyor. Resmi verileri baz alan Uluslararası Af Örgütü, yayınladığı raporda 2005 yılı içinde Çin’de 1770 kişinin idam edildiğini aktarıyor. Ancak Çinli insan hakları savunucularına göre gerçek sayı çok daha fazla. Tahminler, geçen yıl ülkede infaz edilen idam cezalarının 8 bini bulduğu yönünde.

Çin Sosyal Bilimler Akademisi’nden hukukçu Liu Wenren, ölüm cezalarının sadece adi suçlar nedeniyle verilmediğini belirterek şunları söyledi: “İdam edilenlerin sadece yarısının adi suçlar nedeniyle hüküm giydiğini tahmin ediyoruz. Ekonomik suçlar, gayrimenkul anlaşmazlıkları ve yolsuzluk gibi alanlarda da zanlılar çok rahat bir şekilde idam cezasına çarptırılabiliyor.“

İnfazlar hemen yapılıyordu

Wenren, bu konuda verilebilecek çok örnek olduğunu belirtiyor. Mesela, Guizhou vilayetinin enformasyon dairesi müdürünün geçen Aralık ayında yaklaşık üç milyon Euro rüşvet aldığı için Çin Yüksek Mahkemesi tarafından idama mahkum edildi ve hiç vakit geçirmeden infaz yerine getirildi.

Bugüne kadar bölge ceza mahkemeleri bir sanık hakkında idam kararı verdiğinde herhangi bir onaya gerek duyulmaksızın ceza infaz ediliyordu. Ancak Çinli hukukçu Liu Wenren, önümüzdeki Temmuz ayından itibaren tüm idamların, Yüksek Mahkeme tarafından onaylanması şartının getirildiğini kaydetti.

Wenren, Çin’deki durumla ilgili şu bilgileri aktardı: “Yerel ve bölgesel mahkemeler, idam cezasını, halkın gözünü korkutmak için bir koz olarak kullanıyorlar. Biz hukukçular, hiç değilse bu cezaların Çin Yüksek Mahkemesi tarafından onaylanmasını istiyorduk. Bu adımın atılmasından sonra infazlarda yüzde 30’a varan oranlarda azalma bekliyoruz. Çünkü yerel mahkemelerin veridği pekçok idam kararı, Yüksek Mahkeme tarafından bozuldu.“

Duruşmalar açık yapılacak

Temmuz ayından itibaren atılan bir diğer olumlu adım da mahkemelerin açık duruşma yöntemiyle yapılacak olması. Bugüne kadar özellikle idam kararları yargıçlar tarafından duruşma yapılmaksızın yazılı olarak açıklanıyordu. Çin Yüksek Mahkemesi Başkanı Xiao Yang ise idam cezasının tümüyle kaldırılmasına “toplumun buna henüz hazır olmadığı“ gerekçesiyle karşı çıkıyor.

İnsan hakları örgütleri de ürkütücü bir şüpheyi de dile getirmeden edemiyor: İdam edilen kişilerin organlarından belirli çevrelerin çıkar sağladığından şüphe ediliyor. Yani, ölülerin organlarının satıldığı, hatta yargıçların da bu çarkın içinde olduğu, bu nedenle de yerel mahkemelerin basit suçları bile idamla cezalandırdığı ileri sürülüyor. Pekin yönetimi bu iddilara daha fazla sessiz kalmadı ve Temmuz’da yürürlüğe girecek yasa paketinde organ ticaretinin her türlüsünü yasaklama kararı aldı.