Gönüllüler Koalisyonu dağılıyor mu?

İtalya’nın yeni Başbakanı Romanı Prodi, geçenlerde Irak savaşının bir hata olduğunu söyledi. Prodi, seçim kampanyasını İtalyan askerlerini Irak’tan çekme vaadiyle başlatmıştı ve geçen hafta çekilme planını açıkladı. Bu yılın sonuna kadar, Irak’ta görev yapan 2 bin 700 askerin tümü ülkesine geri dönecek. Haziran ayında ise ilk 1100 asker çekilmiş olacak.

İtalyan birliklerinin Irak’ı terketmesiyle, ABD’nin oluşturduğu “Gönüllüler Koalisyonu”dan, büyük kontenjana sahip bir ortak ayrılmış olacak. Daha önce Güney Kore de 1000 askerini çekerek, asker sayısını 2200’e indireceğini duyurmuştu. İlk 40 asker üç hafta önce Güney Kore’ye döndü. Gerek Seul gerekse Roma hükümeti, bunun Amerikalılar ve İngilizler’le mutabakat içinde yapıldığını vurguluyor.

Ukrayna ve Bulgaristan’ın nisbeten büyük birliklerin 6 ay önce çekilmesinin ardından, “Gönüllüler Koalisyonu” dağılmaya başlamıştı. Halen Irak’ta 130 bin Amerikan askeri ve diğer ülkelerden toplam 19 bin asker bulunuyor. Bu 19 bin askerin 7 bin 200’ünü ise İngilizler oluşturuyor. Polonya 1500, Avustralya 1200, Romanya ve Gürcistan ise 850’şer askerle Irak’taki varlığını sürdürüyor.

Blair ve Bush baskı altında

ABD Başkanı George Bush ile İngiltere Başbakanı Tony Blair’e, en azından çekilme planı hazırlamaları için giderek daha fazla baskı yapılmasının tek nedeni müttefiklerin elden gitmesi değil. Blair ülkesinde politik itibarını kaybetmiş durumda. Bir dizi iç politik skandal ve Başbakan’ın Irak’taki İngiliz askerlerini geri çekmemekte ısrarla inat etmesi, lideri olduğu İşçi Partisi’nin Mayıs ayı başında yapılan yerel seçimlerde büyük kayba uğramasına neden oldu.

ABD’de ise Ebu Gureyb Cezaevi’nde işkence gören tutukluların görüntüleri savaş aleyhtarı cephenin büyümesine yol açtı. Amerikan askerlerinin geçen Kasım’da Hadisa kasabasında intikam amacıyla sivilleri katlettiğinin ortaya çıkması, bu eğilimi daha da güçlendirecek gibi görünüyor.

Irak hükümetinin tavrı

Irak hükümeti de baskı yapmaya başladı. Yeni seçilen Başbakan Nuri Maliki görevini devralırken, İngiltere’nin Haziran ortasında en az bölgenin denetimini Irak’a devredileceğini, toplam 18 bölgeden 16’sının denetiminin yıl sonuna kadar Irak’a verileceğini duyurmuştu. Bu açıklama, İngiltere tarafından derhal düzeltildi ve Temmuz’dan itibaren ilk bölgelerin Irak denetimine verileceği açıklanırken, ancak hangi bölgelerin bunu takip edeceği konusunda somut bilgi verilmedi.

Siyasi uzmanlar, Maliki’nin yaptığı açıklamayla, Irak yönetiminin özerk davranma isteğini ima ettiği kanısında. Ancak Irak güçleri, henüz ne iç ne de dış politik alanda kendini gösterecek durumda. Irak güvenlik güçlerinin oluşması, umulduğundan çok daha yavaş ilerliyor.

Önemli bir değişiklik beklenmiyor

Uzmanlar, şimdiye dek çekileceğini ya da kontenjanını azaltacağını açıklayan ülkeler dışında, Irak’taki yabancı birliklerin durumunda yıl sonuna kadar herhangi bir değişiklik olmayacağını belirtiyorlar. Ancak bunun nedeni sadece Irak’daki durum değil. Örneğin Polonya, büyük ihtimalle ABD’nin güvenilir bir müttefiki olduğunu ispat etmek için çekilmek istemeyecek. Tony Blair’in politik kaderini Irak misyonuna bağlamış olduğu İngiltere’nin birliklerini çekmesi, Blair iktidarının sona ermesinden sonra söz konusu olabilir.

ABD’nin ise Irak’daki varlığını sürdürmesi için çok daha farklı nedenleri var. Bush yönetimi, nükleer programı nedeniyle İran’a karşı harekete geçme ihtimalini göz önünde bulunduruyor. Uzmanlar, Suudi Arabistan’daki üslerden çekilen Amerikalılar’ın, İran’a karşı düzenlenebilecek bir operasyonda, Irak’ı üs olarak kullunabileceğini belirtiyorlar.