Erdoğan'ın Çin çıkarması

Birçok ilkler içeren ziyaret, Türkiye’nin Suriye krizine çözüm çabaları nedeniyle de büyük önem taşıyor. Beraberinde dışişleri, enerji ve ekonomi bakanları, milletvekilleri, işadamlarından oluşan kalabalık bir heyetle Çin’i ziyaret edecek olan Erdoğan, siyasi ve ekonomik ilişkileri yeni bir aşamaya taşımayı ve Suriye konusunda da Pekin’i ikna etmeyi hedefliyor.

Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 5 günlük Çin ziyareti, ilişkilerde yeni bir dönemin habercisi olarak görülüyor. 27 yıl aradan sonra Çin’i resmen ziyaret eden ilk Türk Başbakanı olacak olan Erdoğan, başkent Pekin ve finans merkezi Şangay’ın yanı sıra Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ne de gidecek.

Erdoğan, 3 yıl önce Çin yönetiminin Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki protestoları aşırı güç kullanarak bastırmaya çalışmasına sert tepki göstermiş, yaşananların “adeta soykırım” olduğunu söylemişti. 2009 yılında yaşanan diplomatik gerilim artık geride bırakılırken, Erdoğan’ın bu bölgeyi ziyaret edecek olması, ilişkilerde gelinen aşamanın göstergesi olarak değerlendiriliyor.

Yeni güven ortamı

Düşünce kuruluşu USAK’ın uzmanlarından Doç. Dr. Selçuk Çolakoğlu, Türkiye-Çin ilişkilerinde oluşan yeni güven ortamı ve taraflar arasındaki güçlü diyaloğun önemine dikkat çekti:

“Çin, 5 Temmuz 2009 olaylarından sonra Uygur bölgesini Türkiye'ye daha fazla açarak uyguladığı politikalar konusunda Türk kamuoyunu ikna etmeye çalışmaktadır. Ankara da Uygurların sorunlarını dışa pek yansıtmadan gördüğü aksaklıkları doğrudan Çinli makamlara iletmeye çalışmaktadır. Bu anlamda Ankara ve Pekin arasında Uygurları bir gerilim alanı olmaktan çıkarma noktasında bir gayret gözükmektedir. 5 Temmuz olayları gibi bölgede büyük bir patlama olmadıkça, Türkiye-Çin yakınlaşması Uygurların siyasi ve ekonomik koşullarının iyileştirilmesine katkı sağlayacak bir nitelik taşımaktadır.”

Son üç yılda Çin ile Türkiye arasındaki üst düzey ziyaretler ve imzalanan çok sayıda anlaşma, ilişkileri, diplomatların deyimiyle “stratejik işbirliği” seviyesine çıkardı. Ancak bazı önemli uluslararası sorunlarda Ankara ile Pekin arasındaki görüş ayrılıkları sürüyor.

Suriye konusu

Erdoğan’ın ziyaretinde özellikle Suriye konusunun ön plana çıkması bekleniyor. Arap Baharı’na da şüpheyle bakan Çin, Suriye’ye yönelik olası bir askeri müdahaleye karşı çıkıyor ve Rusya ile birlikte, BM Güvenlik Konseyi’nde karar alınmasını engelliyor. Türkiye ise Esad rejimine karşı sert bir tavır alırken, Suriye’de şiddetin son bulması, siyasi geçiş sürecinin başlatılması için Moskova ve Pekin’i ikna etmeye çalışıyor.

Doç. Dr. Selçuk Çolakoğlu, Çin yönetiminin Suriye politikasında yakında değişiklik olabileceğini düşünüyor. Çolakoğlu'nun değerlendirmesi şöyle:

“Çin özellikle Afganistan, Irak ve Libya müdahalelerinin çözümsüzlük yarattığını, iç savaş ve çatışmaları körüklediğini vurguluyor. Dış müdahalelere karşı olmayı genel bir "prensip" olarak görüyor; örneğin Çin'in Suriye'de herhangi bir çıkarı da bulunmuyor. Çin ne rejimi ne muhalifleri tuttuğunu ısrarla dile getiriyor. Çin'in tavrı Rusya'dan kendisini bir ölçüde ayrıştırıyor. Çin'in Suriye ilişkileri zaten kısıtlı ölçüdeydi. Çin gerekli şartlar oluştuğunda Rusya'dan farklı ve bağımsız hareket edebilecektir. Bu anlamda ne pahasına olursa olsun Rusya'yı desteklemek gibi bir politika söz konusu değil. Bu noktada Suriye'ye ilişkin olarak Çin dış müdahale olmamak kaydıyla ABD ve Türkiye ile ortak bir noktada uzlaşabilir.”

Ekonomik ilişkiler

Erdoğan’ın Çin ziyareti, iki ülke arasında ekonomik ve ticari ilişkilerin geliştirilmesi açısından da büyük önem taşıyor. Erdoğan’a ziyaretinde, Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan, Enerji Bakanı Taner Yıldız’ın yanı sıra çok sayıda işadamı eşlik edecek.

Çin halen Türkiye’nin, Almanya ve Rusya’dan sonraki üçüncü büyük dış ticaret ortağı. Türkiye ve Çin, ticaret hacmini 2015 yılında 50 milyar dolara, 2020 yılında ise 100 milyar dolara çıkarmayı hedefliyor.

Çin’den artan ithalat nedeniyle dış ticarette sürekli açık veren Türkiye, Pekin yönetiminden Türk yatırımcılar için yeni kolaylıklar talep ediyor. Turizmde de Çinli turistlerin Türkiye’yi tercih etmeleri için Pekin’den destek bekleniyor. Her yıl yaklaşık 70 milyon Çinli turist yurt dışı tatili yapıyor. 2011 yılında Türkiye’yi ziyaret eden Çinli turist sayısının 100 bine yükselmesine rağmen, bu rakamın potansiyelin çok altında olduğu belirtiliyor. Çin’de “Türk Kültür Yılı” olarak kutlanacak 2013 yılında tanıtım etkinliklerine ağırlık verilmesi, turizm potansiyelinin geliştirilmesi hedefleniyor.

©Deutsche Welle Türkçe

Haber: Ayhan Şimşek

Editör: Beklan Kulaksızoğlu