1. İçeriğe git
  2. Ana menüye git
  3. DW'nin diğer sayfalarına git

El Baradey'den İran ve Suriye'ye uyarı

Andreas Meyer-Feist (BR)4 Mart 2009

Bu yıl görevi sona erecek olan Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu Başkanı El Baradey giderayak İran ve Suriye’yi uyardı, işbirliği için adım atmalarını istedi.

https://p.dw.com/p/H5Wu
El Baradey, İran ve Suriye'ye daha fazla işbirliği çağrısında bulundu.
El Baradey, İran ve Suriye'ye daha fazla işbirliği çağrısında bulundu.Fotoğraf: AP

Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'na bu yıl yeni bir başkan atanacak. Görevdeki başkan Muhammed El Baradey’in yerini kimin alacağı henüz belli değil. Üç dönem başkanlık yapan ve dördüncü kez aday olmak istemeyen El Baradey, İran ile nükleer programı konusunda yıllardır devam eden tartışmalara barışçı çözüm bulunması için çaba gösteriyor.

Muhammed El Baradey, İran’ın atom bombası yapmaya yetecek kadar uranyuma sahip olduğu yönündeki iddiaları teyit edemiyor.

Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) Başkanı, bu konuyla oldukça yakından ilgileniyor. Ancak İran’ın faaliyetlerini değerlendirmek neredeyse imkânsız. İran nükleer denetçilerin çalışmalarını engellediği ya da belgeleri gizlediği sürece, yapılan tüm faaliyetlerin sivil ya da askeri amaçlı olup olmadığını açıklığa kavuşturmak pek mümkün değil. El Baradey bu konudaki görüşlerini şöyle açıklıyor:

“Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’nun burada ilerleme kaydetmesi ne yazık ki mümkün olamadı. İşbirliği konusundaki eksiklikleri nedeniyle hala İran’ın nükleer programının askeri boyutları konusunda endişelenmek için neden var. Atom Enerjisi Kurumu, İran’da deklare edilmemiş nükleer madde ya da faaliyetlerin var olmadığı konusunda teminat verebilecek durumda değil. Ben İran’a bir kez daha nükleer programının barışçı nitelikte olduğu konusunda güven verebilmesi için gerekli önlemleri bir an önce uygulaması çağrısında bulunuyorum.“

Tahran, iki yıl önce uranyum zenginleştirme programına başlayarak, BM kararlarını ihlal etmiş oldu.
Tahran, iki yıl önce uranyum zenginleştirme programına başlayarak, BM kararlarını ihlal etmiş oldu.Fotoğraf: AP

ABD uzlaşı arayışında

İran hakkında dört Birleşmiş Milletler kararı var. Bu kararlarda İran’dan uranyum zenginleştirmeye son vermesi isteniyor. Uranyum zenginleştirme, askeri amaçlarla kullanıma giden yolda çok önemli ve zaman alan bir adım. Viyana'daki Atom Enerjisi Kurumu teselliyi, İranlı teknisyenlerin, denetçilerin zenginleştirme programını teftiş etmesine izin vermelerinde yani her şeyin tamamen gizli bir şekilde yürütülmemesinde buluyor. Tahran, uranyum zenginleştirme programına iki yıl önce başlamakla, kontrollere rağmen BM kararlarını ihlal etmiş oldu.

Almanya, Fransa ve İngiltere, İran’ı yeni cezai tedbirler uygulama konusunda uyarıyor. Fakat şu ana kadar bu noktaya gelinmedi. ABD yönetimi ise Tahran ile uzlaşmak istiyor ve ateşi körüklemekten kaçınıyor. BM, şu anki ekonomik yaptırımların, uranyum zenginleştirme programına son verdirmek için yeterli olduğu görüşünde. Yaptırımlar, düşen petrol fiyatları ve dünya genelindeki finans krizi nedeniyle zayıflayan İran ekonomisi için oldukça endişe verici. İran, petrol gelirlerine bağımlı bir ülke. Petrol ihracatı, bütçenin en önemli gelir kalemleri arasında bulunuyor.

Suriye'den ek belge isteniyor

Suriye'den de, nükleer denetçilerle daha iyi işbirliği yapması isteniyor. Şam yönetimi sürekli inkâr etse de, Suriye'nin nükleer geliştirme programı uyguladığına dair ipuçları var. Muhammed El Baradey, giderayak yaptığı açıklamada, Suriye’nin bütün belgeleri ortaya çıkarmasını istedi:

İsrail yaklaşık iki yıl önce Suriye'nin El Kibar adlı askeri tesisini vurmuştu.
İsrail yaklaşık iki yıl önce Suriye'nin El Kibar adlı askeri tesisini vurmuştu.Fotoğraf: AP

“Atom Enerjisi Kurumu, Suriye'den bugün ve geçmişteki nükleer faaliyetlerine ilişkin ek bilgi bekliyor. Ayrıca şüphe edilen tesislere serbestçe girilmesine izin vermesini de istiyor. Bu, Suriye’nin şeffaflığı konusunda memnuniyet verici bir sinyal olarak algılanacaktır.“

İsrail yaklaşık iki yıl önce Suriye'nin El Kibar adlı askeri tesisine roket saldırısı düzenleyerek, plütonyum reaktörü olduğunu iddia ettiği bu tesisi tahrip etmişti. Atom Enerjisi Kurumu müfettişleri, kalıntılar arasında buldukları uranyum ve grafit parçalarının atom reaktörü inşaa edildiğini kanıtladığını öne sürmüşler, Suriye ise bu konuda herhangi bir açıklama yapmamıştı.