DTÖ'den tarım sübvansiyonlarına eleştiri

Kuzey yarıküredeki ülkelerin pamuk üretimine sübvansiyon uygulaması, güney yarıküredeki ülkelerin yoksullaşmasına neden oluyor. Geçtiğimiz Eylül ayında dört batı Afrika ülkesi, Meksika’nın Cancun kentinde yapılan Dünya Ticaret Örgütü toplantısında kuzey yarıküredeki ülkeleri pamuğa olağanüstü sübvansiyon uygulamakla suçlamış, sübvansiyonların fazla üretim, dolayısıyla düşük fiyata neden olarak Batı Afrika’da milyonlarca çiftçinin durumunu kötüleştirdiğine dikkat çekmişti.

Bu dört ülkenin protestosunu destekleyen Brezilya da Dünya Ticaret Örgütü’ne başvurarak Amerika Birleşik Devletleri hakkında dava açılmasını talep etmişti. Hafta sonunda Sao Paulo’da yapılan Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı’nda Dünya Ticaret Örgütü’nün kararı açıklandı. Kararda kuzeyarıküredeki sübvansiyon uygulaması eleştirildi.

Karar sevinçle karşılandı

Sivil toplum kuruluşlarıyla Afrika ülkelerinin temsilcileri kararı büyük bir sevinçle karşıladı. Dünya Ticaret Örgütü ilk kez kesin bir dille kuzey yarıküredeki ülkelerin tarım sübvansiyonları uygulamasını eleştiren bir karar aldı. Örgütün arabulucu komisyonunun kararı, ABD’nin pamuk üreticilerine ödediği sübvansiyonların geçerli dünya ticaret kurallarına uygun olmadığını belirledi. Karar resmi olarak gelecek haftalarda açıklanacak olsa da, Sao Paulo’da bayram havası esti. Görüşmelere katılan kalkınma yardımı örgütü Oxfam örgütünden Celine Chaveriat, kararı şöyle değerlendiriyor:

”Bu karar, dünya çapında tarım ürünlerindeki dumping fiyatlarla mücadele edenler için tarihi bir nitelik taşıyor. Kararla ilk kez dünyanın en çok sübvansiyon ödeyen ülkelerinden biri, DTÖ tarafından uluslararası ticaret kurallarına aykırı davranmaktan suçlu bulunuyor. Bu kuralları ABD ve AB‘nin ortaklaşa hazırladığını da anımsatmak gerek."

Aradaki dengesizlik

DTÖ’de davayı açan ülke her ne kadar Brezilya olsa da, karardan aralarında Benin, Burkina Faso, Mali ve Togo’nun olduğu dört Batı Afrika ülkesi kar ediyor. Pamuk ihracatı bu ülkelerin toplam ihracatının yarısı, hatta dörtte üçünü oluşturuyor.

Benin’de bir kilo pamuk 64 cent’e üretilirken, Amerika Birleşik Devletleri’nde bir kilo pamuğun maliyeti 149 cent. Ancak Washington yönetimi bunun karşılığında pamuk çiftçilerine ayda 10.000 dolar sübvansiyon ödüyor. Benin’in DTÖ’ndeki temsilcisi Samuel Amehou bu dengesizliği şöyle değerlendiriyor:

”Afrika’da pamuk üretimine bağlı olarak geçinmeye çalışan insanların sayısı milyonları buluyor. Amerika’daysa bunlar büyük çiftlik sahipleri birkaç kişi ve bunlar tüm bu sübvansiyonları alıyor. Yani birkaç kişiye ödenen sübvansiyonlar, Afrikla’da milyonlarca insanın açlık çekmesine neden oluyor.”

Karardan AB de etkilenecek

Washington yönetimi pamuk üretimine yılda 3.6 milyar dolar tutarında mali destekte bulunuyor. Gerçekten de bu sübvanisyonlardan yalnızca 30.000 kişi pay alıyor. Yine de bu 30 bin üretici dünya pazarının üçte birini elinde bulunduruyor.

ABD’nin yanısıra Avrupa Birliği de kendi sınırları içinde pamuk üretimini destekliyor. Bu oran, ABD’deki kadar yüksek olmasa da, Dünya Ticaret Örgütü’nün aldığı bu karardan AB de etkilenecek. ABD’nin karara karşı temyize gitmesi bekleniyor. Özellikle devlet başkanlığı seçimleri öncesinde Washington’da oy kaygısı, adil bir dünya ticaretini daha uzun süre engelleyecek.