150409 Demjanjuk Kriegsverbrechen

Tam adı İvan Nikolayeviç Demjanjuk... 70'li yılların ortalarında Amerika'nın Ohio eyaletine bağlı Cleveland'da tutuklandı. Amerikan vatandaşlığından çıkarılarak İsrail'e gönderildi. Soykırımdan kurtulan Yahudiler tarafından Nazi temerküz kampı gardiyanı olarak teşhis edildi. Demjanjuk, Nisan 1988'de ölüm cezasına çarptırıldı.

İnfaz süreci durdurulmuştu

Ancak Korkunç İvan'ın cezasının infaz süreci beş yıl sonra durduruldu. Gerekçe, İsrail Yargıtayı'nın tanıkların ifadelerini yeterince güvenilir bulmaması idi. Demjanjuk'un ABD'ye dönmesine izin verildi. Hatta Demjanjuk yeniden Amerikan vatandaşlığına da kabul edildi.

Demjanjuk'un yargılanma sürecine geçtiğimiz yıl ise yeniden başlandı. Ludwigsburg'daki Nasyonalsosyalist Suçları Kovuşturma Merkezi'nin Başkanı Başsavcı Kurt Schrimm, Nisan ayında İsrail'e yaptıkları bir ziyaret sırasında Demjanjuk olayını öğrendiklerini ve bu konuya eğilmeye karar verdiklerini belirtiyor.

Bu sefer kanıt da var

Bugün 89 yaşında olan Demjanjuk'a yöneltilen suçlamalar bu kez Soribor'daki, tamamen Yahudileri yok etmek amaçlı kullanılan toplama kampında çalıştığı döneme dair. Ludwigsburg'daki araştırmacılar, Demjanjuk'un burada bulunduğundan şüpheleri olmadığını belirtiyor. Zira araştırmalar sırasında, Demjanjuk'un görev alanını belirleyen kimlik belgesi ele geçirilmiş. Bavyera Polisi, geçtiğimiz günlerde belgenin doğruluğunu onayladı.

Başsavcı Schrimm, "İşyeri kimlik belgesi elbette önemli bir role sahip. Ancak tek kanıt değil. Savaş sırasında ve sonrasında uzun süre Demjanjuk'la birlikte olan bir tanıkla konuşma şansına sahip olduk. Bu tanık onu kesin bir şekilde teşhis etti." diyor.

Gönüllü gardiyan

Demjanjuk'un "Trawnik" adı verilen gönüllü yardımcı personelden olduğu düşünülüyor. Toplama kamplarında yaklaşık 5 bin kişi gönüllü gardiyanlık yapıyordu. Bunları genellikle, Baltıklılar, Ukraynalılar ve Rusya'da doğup büyümüş, Volga Almanları olarak nitelenen kişiler oluşturuyordu. Çarkın sadece küçük birer dişlisi olsalar da, bu kişilerin Yahudilere uygulanan soykırımda büyük payı var. Kimlik belgesi, Demjanjuk'un 1943'den itibaren Sobibor'da görev yaptığını ortaya koyuyor. Schrimm, "Bizim için başka bir bulgu da çok önemli. O da Demjanjuk'un görev süresinde Sobibor'a getirilen ve orada öldürülen 29 bin kişinin isimleri" şeklinde konuşuyor.

2008 Kasım'ında ön soruşturma tamamlandı. Demjanjuk hakkında "cinayete yardım ve yataklıktan” dava açıldı. Ancak bunun ardından davaya hangi mahkemenin bakacağı tartışması çıktı. Zira Demjanjuk 1952 yılında ABD'ye gittiği günden bu yana Almanya'nın Bavyera Eyaleti'nin yakınına bile uğramadığı için, Münih Savcılığı davada yetkili mercii değildi.

Federal Mahkeme tartışmaya çözüm getirdi, diplomatlar devreye girdi. Berlin Demjanjuk'un tarifeli seferle getirilmesine karar verdi. Böylece başlangıç aşamasında lösemi olan Demjamjuk'a kötü muamelede bulunulmadığına tanıklık edecekleri bulmak kolaylaşacak. Demjanjuk'un bir şekilde Almanya'ya ulaştırılabilirse, cezai ehliyetinin olup olmadığına açıklık getirilmesi gerekecek.

Blagorodna Grigorova/ Çeviren: Banu Ertek

Editör: Ahmet Günaltay