Boeing’in medar-ı iftiharı

O zamanki söylentilerin belki binde biri doğru olsaydı Boeing 747 hiç bir zaman uçuşa geçemezdi. Halbuki bu model, Amerikan uçak üreticisinin gelmiş geçmiş en büyük ekonomik başarısı oldu ve otuz yılı aşkın bir süre boyunca dünya semalarında monopol konumundaydı. Şimdiye kadar 1356 uçak üretilerek teslim edildi, otuza yakın uçak da sipariş edilmiş durumda.

Teslimatta gecikme kızdırdı

Boeing 1966 yılında, Pan Am, Lufthansa ve Japan Airlines şirketlerinin siparişleri üzerine üretime geçti. Bir sonraki yıl için pazar beklentisi 800 uçaktı. Gerçekte Boeing 747’nin üretimi fikri daha 1960 yılında doğmuştu ve aslında bir askeri nakliye uçağı siparişinin yan ürünüydü.

9 Şubat 1969’da ilk uçuş büyük kutlamalar eşliğinde gerçekleşti. Ancak bazı sorunlar da yok değildi. Ağırlıkla ilgili önceki tüm kontrollere rağmen uçak hala çok hafif kalmıştı. Mühendisler uçağın ağırlığını 1967-1969 yılları arasında 14 ton artırmak zorunda kaldı. Airbus’ta ise tam tersi oldu. Airbus A380’in üreticileri planlanan ağırlığa ulaşabilmek için uçağın ağırlığını birkaç ton azaltmak zorunda kaldı. Boeing ayrıca itiş gücünü artıracak önlemler almak zorundaydı, yeni parçaların vaadedilenden yüzde 5 daha fazla kerosin yakması ve bir de üstüne üstlük oldukça gecikmeli olarak teslim edilmesi kızgınlığa neden oldu.

33 uçak geri çağrıldı

Boeing’in başına gelen aksaklıklar bununla da kalmadı. Motorun ve ses filtresinin montajı ile ilgili ciddi sorunlar nedeniyle ilk 33 uçak fabrikaya geri çağrıldı. Havayolları şirketleri ayrıca iniş kapakçıkları, kabinlerdeki elektrik sistemleri, kapılar, yükleme sistemi ve yardımcı türbinler ile ilgili de şikayetlerde bulundu.

İlk uçuştan bir yıl sonra uçağın güvenilirliği sadece yüzde 90 oranındaydı. Bu büyük sorunların üstesinden gelebilmek için üretim büyük ölçüde azaltıldı. Başlangıçta her ikibuçuk günde bir uçak üretilmesi planlanıyordu, ama örneğin 1968 yılında sadece 19 uçak satıldı. Bu sayı 1969 yılında 22, 1970’te 20, 1971 yılında sadece 7 ve 1972 yılında 18 uçak olarak kaydedildi.

Karamsar bakanlar yanıldı

Boeing’e şüpheyle bakanlar satış rakamları karşısında şüphelerinde haklı olduklarını düşündüler. Uçak önemli bir başarıya imza atabilmek için çok fazla büyüktü. Üstelik daha küçük DC-10’un uzun mesafeler için geliştirilen versiyonu her yerde yankı bulmuştu. Eleştiriler o kadar arttı ki, Boeing mühendisleri 747’nin dört motorlu yerine üç motorlu bir versiyonunu üretmeyi bile düşünmeye başladılar. Her yerde karamsarlık hakimdi. Ayrıca pekçok havayolları şirketi için uçağın fiyatı pahalıydı. Bir başka sorun, büyük havaalanlarının çoğunun Boeing 747’nin ek masraflarına hazırlıklı olmamasıydı.

Boeing, ancak ilk uçuşundan dört yıl sonra bu doğum sancılarının üstesinden gelebildi. Tüm kaynaklar seferber edildi ve 1977 yılı sonuna gelindiğinde 356 uçak satılmıştı. Dört yıl sonra satılan uçak sayısı 534’e yükseldi. 1980 yılında ise ayda 6.5 uçak üretiliyordu.