BM'de reform gündemde

BM’nin reformdan geçirilmesi için yapılan öneriler geçen Kasım ayından bu yana masada bekliyordu. Öneriler paketinin hazırlanması için BM Genel Sekreteri Kofi Annan talimat vermişti. Ancak reform planları özellikle bir noktada, BM Güvenlik Konseyi’nin genişletilmesi konusunda belirsizliğini koruyor. Gerçi komisyon, daimi üye sayısını 24’e çıkartarak, Güvenlik Konseyi’ni genişletti ama, olası iki modeli de tartışmaya açtı.

Ayrıca komisyon gelecekte daimi üye olmaya aday hiçbir ülkenin adını anmıyor. Almanya ile birlikte Japonya, Hindistan ve Brezilya, Güvenlik Konseyi’ne daimi üye olmak istiyor, ancak çok sayıda ülke buna karşı çıkıyor. BM Genel Sekreteri Kofi Annan, komisyon raporu temelinde kendi önerilerini formüle etti.

“Örgütü kurtarmak için son girişim“

BM Genel sekreteri Annan’ın büro şefi Mark Brown, BM’in reformdan geçirilmesi için hazırlanan 62 sayfalık raporun, bu dünya örgütünü kurtarmak için son bir girişim olduğunu vurguluyor. Tartışmalı konumda olan, Güvenlik Konseyi’nin genişletilmesinin altı ay gibi kısa bir zamanda yapılması planlanıyor. Annan, Eylül ayında düzenlenecek zirve öncesinde sonuçları görmek istiyor. Annan’ın sözcüsü Brown, genişleme konusunda somut bir model, ya da hangi ülkelerin daimi üyeliğe aday olduğu gibi sorulara yanıt vermekten kaçınıyor: “Çok iyi hazırlanmış bir plan bu, ancak içinde bazı büyük riskleri de taşıyor. Bazı üyelerin, talep edilen kalkınma yardımlarının miktarı konusunda itirazları var; bazıları da Güvenlik Konseyi’nin genişletilmesine ve başka bazı şeylere karşı çıkıyorlar.”

BM’nin güçlendirilmesi

Alman diplomatlar, Almanya’nın adının daimi üyeler arasında geçmemesine rağmen Annan paketi konusunda olumlu görüş belirtiyorlar. Almanya’nın BM nezdindeki Elçisi Gunther Pleuger, yukardan gelen zaman ve karar baskısının önemli olduğu görüşünde:

“BM’in güçlendirilmesi herkesin çıkarına... . Bu yüzden BM’ye üye tüm ülkelerin, ya da hiç olmazsa büyük çoğunluğun bu reform önerilerine onay vermesi gereklidir.”

BM Genel Sekreteri Annan, artık sözde kalınmayacağını, Güvenlik Konseyi’nin genişletilmesi konusunda artık bir uzlaşma aranmayacağını, bu konuda gerekirse, oylamaya da gidilebileceğini belirtiyor. Annan, güvenlik, kalkınma ve insan hakları gibi konuların da bir bütün olarak ele alınmasının ve geliştirilmesinin önemine dikkat çekiyor.

Kuvvet kullanımı meselesi

BM’in bünyesinde oluşturulması planlanan İnsan Hakları Konseyi’nin, Genel Kurul’un üçte ikilik çoğunluğuyla seçilmesi ve birçok ülke tarafından eleştirilere hedef olan Cenevre’deki İnsan Hakları Komisyonu yerine geçmesi öngörülüyor. Böylece yeni oluşturulacak merciide Sudan ve Libya gibi ülkelerin rol oynaması da engellenmiş olacak.

Ancak, şimdiki reform taslağını kaleme alan Robert Orr, Washington’dan hala eleştiri rüzgarlarının esmeye devam ettiğini söylüyor: “Washington’un kuvvet kullanımı konusunda hala çekinceleri var. Fakat biz, zaman içerisinde kuvvet kullanımı konusunda tüm dünyanın onayını alacağımızdan eminiz.”

Orr’un kastettiği şey, 125.ci madde, yani sadece somut bir tehlike ortaya çıktığında, askeri şiddet kullanma konusundaki karar yetkisinin BM Güvenlik Konseyi’nde olması gerekliliği.