Beyaz Saray'da hata analizi

ABD başkanı Barack Obama, hükümetinin, Nijeryalı bir yolcunun Noel gününde Amstardam’dan Detroit’e giden Northwest havayollarına bağlı uçağa saldırı planını ortaya çıkarmak için yeterli bilgiye sahip olduğunu, ancak istihbarat yetkililerinin “bu noktaları birleştirmekte başarısız kaldığını” kaydetti.

Ulusal güvenlik danışmanları ve üst düzey istihbarat yetkilileri ile Beyaz Saray’da yaklaşık iki saat süren bir toplantı yapan Obama, amacına ulaşamayan terör girişimiyle ilgili olarak “bu, istihbarat toplama başarısızlığı değil, zaten elimizde bulunan istihbaratı birleştirme ve anlama başarısızlığıydı. Bu kabul edilemez ve böyle bir şeyi hoş karşılamayacağım” dedi.

Obama, “bundan daha iyisini yapmak zorundayız, daha iyisini yapacağız ve bunu süratle yapmak zorundayız. Amerikalıların hayatı tehlikede” ifadesini kullandı.

Obama yönetimi, Nijeryalı Ömer Faruk Abdulmuttalib’in, Yemen’de ABD’ye saldırı planladığı bilinen El Kaide üyesi aşırı militanlarla buluştuğuna dair bilgilere rağmen, Amsterdam’dan Detroit’e giden uçağa üstünde patlayıcı madde ile binmesine izin verildiği için Cumhuriyetçiler ve bazı Demokratlar tarafından eleştiriliyordu.

Abdulmuttalib'in babasının daha önce oğlunun “bir şeyler planlıyor olabileceği” endişesiyle Nijerya'daki ABD Büyükelçiliği ile temas kurduğu da ortaya çıkmış, ancak büyükelçilik, Abdulmuttalib’in Amerika vizesini iptal etmek yerine, yeni bir vize başvurusu halinde hakkında tam soruşturma yapılmasına karar vermişti. Bu bilgi Washington’a aktarıldığında da Abdulmuttalib'in ismi, “bir teröristle ya da terörist örgütle bağlantılı ya da temas halinde olduğu bilinen ya da şüphelenilen” 550 bin ismin yeraldığı listeye dahil edilmiş, ama uçuşu yasaklanan kişiler arasına eklenmemişti.

Başkan Kızgın: “Rezillik”

Obama, Hawai'de 11 gün süren yılbaşı tatilinin ardından Beyaz Saray’da ilk iş günündeki mesaisini bu konuya ayırdı ve ulusal güvenlik ekibiyle toplantısının ardından basına yaptığı açıklamada, daha önce yaptığı yorumlardan çok daha sert ve kızgın ifadeler kullandı.

Bir Beyaz Saray yetkilisi, Obama’nın 20 kadar ulusal güvenlik ve istihbarat yetkilisiyle yaptığı toplantı sırasında çok daha ağır kelimeler kullandığını bildirdi. Başkanın “bu, sonucu felaket olabilecek bir rezillikti. Bir kurşunu sıyırdık, ama zar zor” ifadesini kullandığı belirtildi.

Obama, ayrıca ekibini “bazı istihbarat kurumları arasında yapılan birbirini suçlama olayını hoş karşılamayacağı” konusunda uyardığı da kaydedildi. Ancak toplantı sırasında hiçbir yetkilinin başka bir örgütü suçlamadığı ve yetkililerin kendi başarısızlıklarının sorumluluğunu üstlendiği belirtildi.

Ulusal İstihbarat Direktörü Dennis Blair, mesajın alındığını bildirerek “başkanı anladık. Sistem, Ömer Faruk Abdulmuttalib’i yakalayamadı ve bir yolcu uçağına binip ABD’ye girmesini önleyemedi. Biz, bu tür girişimleri durdurabilmek zorundayız” dedi.

Yeni güvenlik önlemleri alınacak

Başkan Obama, basın açıklamasında, terör komplosuna ilişkin istihbarat ve polis raporlarının bu hafta içinde tamamlanacağını ve önümüzdeki günlerde uçak yolcuları için ek güvenlik önlemleri açıklayacağını da bildirdi.

Northwest yolcu uçağına saldırı girişiminin ardından alınan yeni önlemleri de sıralayan Obama, bunların, uçuşu yasaklanan kişiler listesinin, Abdülmuttalib’in profiline benzeyen kişileri de içine alacak şekilde genişletilmesi, ABD’ye genişletilmiş “ilgi çeken ülkeler” listesinden uçacak olan kişilerin daha fazla güvenlik kontrolünden geçirilmesi, ABD’deki tüm iç ve dış hat uçuşlarında ek arama ve güvenlik önlemleri alınması ve terörizm zanlılarının ABD’ye geçerli vizeleri olup olmadığını belirlemek için otomatik kontrol yapılması olduğunu kaydetti.

“Önümüzdeki günlerde bilgilerin daha iyi biçimde birleştirilmesi ve uçak yolcularının daha geniş biçimde aranması da dahil, olası saldırı planlarını bozacak yeni adımlar açıklayacağım” diyen Obama, Abdülmuttalib’i gözden kaçıran terörist izleme sistemiyle ilgili devam etmekte olan incelemenin bir özetinin de, önümüzdeki bir kaç gün içinde kamuoyuna açıklanacağını kaydetti.

Yüzlerce kişinin uçuş izleme listesine dahil edilmesini de içeren yeni değişiklikler, yönetimin, uçak yolcularını ulusal köken ve dine bağlı olarak sınıflandırdığı yönünde medeni haklar savunucusu olan grupların da tepkisini çekti.

“Guantanamo kapatılacak”

Öte yandan Obama, Cumhuriyetçilerin, Guantanamo’daki askeri tutukevini kapatma planlarını yeniden gözden geçirme talebine de değindi ve Adalet bakanlığının incelemesi sonucunda serbest bırakılmasına izin verilen en az 30 Yemenli’nin ülkesine geri gönderilmesinin askıya alındığını bildirdi. Hâlihazırda tutukevinde kalan 200 kişiden yarıya yakınının Yemenli olduğu belirtildi.

Ancak Obama, Guantanamo tutukevinin gecikmeli de olsa kapatılması planlarına devam edileceğini kaydetti ve tutukevinin “Amerikan güvenlik çıkarlarına zarar verdiğini ve El Kaide’nin yeni eleman bulması için muazzam bir araç haline geldiğini” belirtti. Obama, “aslında Arap yarımadasında El Kaide’nin kurulmasının açık gerekçesi buydu” dedi.

AQAP olarak bilinen Yemen merkezli grup, kısmen George W. Bush yönetimi sırasında Guantanamo’dan serbest bırakılan tutuklular tarafından kurulmuştu. Yemen’in zayıf hükümeti, ülkedeki yoksulluk ve elverişsiz arazi, örgütün büyümesi için verimli bir ortam yarattı. Yemen askeri kuvvetleri, geçen ay ABD’nin yardım ettiği iki hava saldırısı ile bu örgüt üyelerini hedef almıştı.

Obama yönetimi, AQAP’ın hala ABD’ye saldırı planları yaptığını gösteren kapsamlı istihbarata sahip olduğunu açıklamıştı. Yemen’deki ABD büyükelçiliği, İngiltere ve Fransız elçilikleriyle birlikte Pazar günü güvenlik gerekçeleri ile kapatılmış, ancak dün yeniden açılmıştı.

© Deutsche Welle Türkçe

Haber: Sema Emiroğlu / New York

Editör: Meltem Karagöz