Avrupa'da doğal gaz karteli korkusu

Dünya doğal gaz rezervlerinin yüzde 60’ını elinde bulunduran İran, Rusya ve Katar'ın geçtiğimiz günlerde, güçlerini birleştirerek bir doğal gaz ihraç eden ülkeler örgütü kuracakları açıklanmıştı. Cezayir, Mısır, Nijerya, Venezuela, Endonezya ve Libya da bu örgüte katılmaya aday. Üç ülke ‘kartel’ kelimesini kullanmaktan kaçınsa da enerji bağımlısı Avrupa’da bu oluşum ‘doğal gaz OPEC’i olarak algılandı ve hoş karşılanmadı.

Almanya, kullandığı petrolün yaklaşık üçte birini ve doğal gazın yüzde 40’ını Rusya’dan satın alıyor. Almanya'da nükleer enerjinin kademeli olarak terkedilmesi planları da gözönüne alındığında bu bağımlılık ilerki yıllarda daha da güçlenecek. Geçmişte doğal gaz sevkiyatında Rusya ile yaşanan sorunlar düşünüldüğünde endişeler de artıyor.

İki olasılık var

Berlin Bilim ve Politika Vakfı’ndan Roland Götz, İran, Rusya ve Katar’ın doğal gaz OPEC’i oluşturma planlarını çok ciddiye almadığını ve açıklamanın ardında iki olasılık bulunduğunu belirterek şu değerlendirmeyi yapıyor:

“Ya Rusya gerçekten söylediği şeyi kastediyor, ya da bu bir nevi söylem, gerçekten ciddiye alınan bir strateji değil. Sadece kulağa ilginç geldiği için kullanılan bir kelime. Belki biraz da diğer ülkeleri, iş yapılan diğer ortakları etkilemek için söylenmiş bir şey.”

Avrupa Komisyonu'ndan tepki

Nitekim, medyada ‘doğalgaz troykası’ adı takılan bu oluşuma Avrupa ülkelerinden tepki gecikmedi. Avrupa Komisyonu, üçlü doğal gaz karteli oluşturma fikrini eleştirerek, doğal gazın piyasalarda serbest ve şeffaf bir şekilde satılmaya devam etmesini talep etti.

Berlin Bilim ve Politika Vakfı’ndan Roland Götz ise niyetin gerçekten de ekonomik anlamda bu tür bir kartel oluşturmak olabileceğini, ancak bu olasılığı yüksek görmediğini belirtiyor.

Götz, “Sorun, Avrupa ile bütün doğalgaz ticaretinin, ki Avrupa Rusya’nın en önemli iş ortağı, tamamen farklı bir temele, uzun vadeli anlaşmalara oturtulması. Uzun vadeli anlaşmalar kartel olasılığını ortadan kaldırıyor. Eğer gerçekten OPEC benzeri bir kartel oluşturulması planlanıyorsa Rusya’nın tüm doğal gaz stratejisini, Gazprom’u, iş politikasını yeni baştan değiştirmesi gerekir, ki böyle olacağını sanmıyorum” diyor.

Doğal gaz fiyatları oynamıyor

Alman enerji şirketi E.On ile Rusya arasındaki doğal gaz anlaşmalarının süresi 2036 yılında doluyor. Bu nedenle Almanya şu an gelişmeleri soğukkanlılıkla izliyor. Doğal gaz fiyatları şu ana kadar petrol fiyatlarının gölgesinde şekilleniyor, petrol fiyatları düşünce doğal gaz fiyatları da düşüyordu.

Bremen merkezli Doğu Avrupa Araştırmalar Birimi’nden Heiko Pleines, doğalgaz ihracatçılarının somut boru hatları üzerinden somut alıcılarla iş yapmaları nedeniyle fiyatların da ikili anlaşmalarla belirlendiğini, bu nedenle doğal gaz alanında petroldeki gibi bir kartel oluşmadığını belirtiyor.

Sıvı doğalgaz piyasası oluşuyor

Ancak Pleines dünya çapında bir piyasa yaratmak için tankerlerle sevkiyata ihtiyaç olduğuna dikkat çekiyor ve bu nedenle şu an bir sıvı gaz piyasası oluşturma eğilimi gözlendiğini kaydediyor. Heiko Pleines, bu tür bir piyasa için dünya çapında bir altyapı oluşturulmasının daha uzun zaman alacak olması nedeniyle Avrupa’da çok önemsenmediğini, ancak Rus doğal gaz devi Gazprom’un uzun vadeli planlar yaptığını belirtiyor.

Pleines, “Bunun Rusya için önümüzdeki yıllarda somut bir anlamı yok, sözkonusu olan uzak gelecek. Rusya’nın uzun vadeli planlamalar yaptığını görüyoruz, 2020 yılına uzanan enerji stratejileri var. Önümüzdeki onlarca yılda ne olacağına kafa yoruyorlar. Dolayısıyla bu konsept 2020 sonrası için geçerli olabilecek şeyleri kapsıyor” yorumunu yapıyor.

İran, Rusya ve Katar’ın doğal gaz kartelinden tam olarak ne kastettikleri, önümüzdeki haftalarda daha açıklığa kavuşmuş olacak. Üç ülke Kasım ayı ortasında bu sefer Moskova’da biraraya gelmeyi planlıyor. Bu toplantıda örgütün kuruluşu ile ilgili ayrıntıların görüşülmesi ve projenin hayata geçirilmesi öngörülüyor.