AP Türkiye raporunu onayladı

Avrupa Parlamentosu genel kurulu, Hollandalı Hıristiyan Demokrat üye Camiel Eurlings tarafından kaleme alınan Türkiye raporunu oylayarak kabul etti. Genel kurul oturumunda, Türkiye raporunun oylanması sırasında, daha önce dışişleri komisyonunda kabul edilen ve üyelik öncesi Ermeni soykırımının tanınması çağrısında bulunulan madde geri çekildi. Sosyalist, Liberal ve Yeşil parlamenterlerin büyük bir bölümünün, raporda yer alan bu paragrafın geri çekilmesi yönünde verdikleri değişiklik önergesi, 282'ye karşı 320 "evet" oyuyla kabul edildi.

Genel rapor oylamasında ise 429 lehte ve 71 aleyhte oy kullanıldı, 125 parlamenter çekimser kaldı. Bağlayıcı özelliği olmayan tavsiye niteliğindeki raporda, Türkiye'ye AB üyeliği yolunda yapılan "reformların hızlandırılması" çağrısında bulunuldu.

Raporda, özellikle ifade özgürlüğü, dini haklar ve azınlık hakları, sivil-asker ilişkileri, kadın hakları, sendikalar, kültürel haklar ve yargının bağımsızlığı alanlarında reformların ve uygulamanın hızlandırılması istendi.

İlk versiyona dönüldü

Türkiye raportörü Camiel Eurlings, raporun, kabul edilen değişiklik önergeleriyle "büyük ölçüde ilk haline geri döndüğünü" söyledi. Oylamadan sonra genel kurulda görüşlerini açıklayan Eurlings, raporun bu halinin "adil" olduğunu savundu. "Ermeni soykırımının tam üyelik öncesi tanınması" yolunda yapılan çağrının metinden çıkmasından memnunluk duyduğunu kaydeden Eurlings, Türkiye'ye yeni ön koşullar getirmenin doğru olmadığın ifade etti.

Raporun oylaması sırasında, Yunanlı parlamenterlerin Ermeni soykırımının yanı sıra "Pontuslu Rumlara yapılan soykırım da tanınsın" şeklindeki önergesi reddedildi. Kabul edilen metinde, Pontuslu Rumlar ve Süryanilerle ilgili bölüm Ermenilerle ilgili bölümün içine dahil edildi ve "Türkiye Pontuslu Rumlar ve Süryaniler gibi diğer azınlıklara da aynı tutumu benimsesin" ifadesi kullanıldı. Metnin bu bölümünde, "Ermeni soykırımının tanınmasının Kopenhag kriterleri içinde yer almasa bile, tam üyelik yolunda ilerleyen bir ülke için geçmişini kabul etmenin vazgeçilmez olduğu" belirtildi.

Türkiye'nin Ermenistan'la diplomatik ilişki kurması ve ekonomik engelleri kaldırması çağrısında bulunulan raporda, tarihçi, akademisyen ve araştırmacıların tarih arşivleriyle ilgili çalışmalarının desteklenmesi ve cesaret edilmesi gerektiği vurgulandı. Türkiye'nin sınır sorunlarını dostane bir biçimde çözmesi gerektiği kaydedilen metinde, Ermenilerin dışında, "Pontuslu Rum ve Süryaniler gibi diğer azınlıklara yönelik de aynı tutum içine girmesi gerektiği" ifade edildi.

“Reformları hızlandırın”

Hükümetin 9. reform paketi hazırlamasının memnuniyetle karşılandığı ifade edilen raporda, yeni terörle mücadele yasasının temel hak ve özgürlükleri kısıtlayıcı unsurlar içermemesi tavsiye edildi. "Hükümet yetkilileriyle askeri personel ve güvenlik personeline ayrıcalık olmadan yargı önünde herkese eşit muamele yapılması" istenen raporda, Türk Ceza Kanunu'nda "keyfi yorumlamaya uygun olduğu" savunulan 216, 277, 288, 301, 305 ve 318. maddelerin değiştirilmesi çağrısında bulunuldu.

Raporda, PKK’nın faaliyetleri sert bir dille kınanırken, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın geçen yıl yaptığı "cesaretlendirici" açıklamanın ardından, "Türk hükümetinin Kürt sorununa demokratik çözüm araması" çağrısına yer verildi. Van Cumhuriyet Savcısı Ferhat Sarıkaya'nın görevden alınmasının "derin endişe kaynağı" olduğu belirtilen raporda, "Şemdinli olaylarından sonraki gelişmelerin, Türk toplumunda ordunun rolünün yeniden canlandığını değil, devam ettiğini gösterdiği" ileri sürüldü.

Yüzde 10 olan seçim barajının indirilmesi istenen raporda, bu sayede "Kürt partileri de dahil olmak üzere TBMM'de daha geniş temsil sağlanacağı" görüşü savunuldu. AB yolunda yapılan reformları yansıtacak yeni bir anayasaya ihtiyaç olabileceği kaydedilen raporda, Danıştaya yapılan saldırı da şiddetle kınandı.

Din özgürlüğüne vurgu

Raporun "İnsan Hakları ve Azınlıkların Korunması" başlığı altında, AP'nin son raporundan bu yana dini özgürlükler bağlamında ilerleme sağlanmamış olmasından "esef duyulduğu" belirtilirken, Türkiye'ye, dini azınlıkların ruhbanlarını eğitmede ve mülk edinmede karşılaştıkları sorunları ortadan kaldırması çağrısı yapıldı.

Raporda, Aleviliğin tanınması, cem evlerinin de dini merkezler olarak tescil edilmesi, dini eğitimin gönüllülük esasına göre düzenlenmesi gibi taleplere de yer verildi.

"Güneydoğu" başlığı altında terör örgütü PKK'nın saldırılarını yoğunlaştırmasının şiddetle kınandığı raporda, terörle mücadelesinde Türkiye ile dayanışma içinde olunduğuna vurgu yapıldı. Raporda, Türkiye'ye "koruculuk sistemini lağvetmesi", "Kürt sorununa demokratik çözüm araması" ve "gözaltı ve tutuklamalarda Avrupa standartlarını uygulaması" gibi çağrılar yapıldı.

Ermenistan ve limanlar sorunu

"Modern, demokratik ve laik Türkiye, medeniyetlerin birbirini daha iyi anlamasında yapıcı rol oynayabilir" denilen raporda, Ermenistan ile diplomatik ve iyi komşuluk ilişkilerinin başlatılmasında Türkiye'nin ön koşulsuz olarak gerekli adımları atması ve bu ülkeyle sınır kapısını bir an önce açması istendi.

Türkiye'nin limanlarını Rum gemilerine açması da talep edilen raporda, "Güney Kıbrıs dahil, tüm AB üyelerinin tanınması, müzakere sürecinin zorunlu parçasıdır" denildi.