Ankara-Berlin hattında "insan hakları" diyaloğu

15 Temmuz darbe girişiminin ardından zorlu bir dönemece giren Türkiye-Almanya ilişkisinde taraflar, diyalog kanallarını genişletmeye çalışıyor. Almanya Dışişleri Bakanı Sigmar Gabriel’in 4 Kasım’da Antalya’da Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile görüşmesinden yaklaşık 10 gün sonra Devlet Bakanı Maria Böhmer Ankara'da temaslarda bulundu.

Dışişleri Bakanlığı bünyesinde devlet bakanlığı yapan Böhmer, temaslarında OHAL uygulamasının sürdüğü Türkiye’de "insan haklarının korunması”na dönük beklentilere dikkat çekti. Türk hükümetinin ise Böhmer’e “Endişelerinizi anlıyoruz ancak endişelenecek hiçbir uygulamaya da izin vermiyoruz" mesajı verdiği öğrenildi.

Böhmer Ankara’da Dışişleri Bakan Yardımcısı Ahmet Yıldız’ın yan ısıra AKP milletvekili Akif Çağatay Kılıç ve TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Başkanvekili Fatma Benli ile de görüştü. Görüşmelerinde OHAL uygulamasında Türkiye’de gerçekleştirilen gözaltı ve tutuklamalara özellikle dikkat çeken Böhmer, bu konuda en ayrıntılı değerlendirmeyi TBMM’de Fatma Benli ile yaptı. Benli ile Böhmer, TBMM’de gerçekleştirdikleri görüşmeye ilişkin gazetecilere açıklamalarda da bulundu.

İnsan Hakları Komisyonu’nun 1990’da yasayla kurulduğunu belirtip, komisyonun çalışmaları hakkında Böhmer'i bilgilendiren Benli, komisyonun yasaların insan haklarına uygunluğunu denetlemenin yanı sıra PKK ve Fethullah Gülen yapılanmasıyla mücadelede de hukukun üstünlüğünü hakim kılmaya çalıştığını vurguladı. Almanya’nın Gülen yapılanmasıyla mücadelede Türkiye’ye daha çok destek çıkacağına inandıklarını anlatan Benli, Düsseldorf’ta Alman polisinin PKK’ya karşı gerçekleştirdiği müdahaleye büyük önem atfettiklerini dile getirdi.

Türkiye’nin güvenlik ve insan hakları arasındaki dengeyi sağlayarak terörle mücadelesini sürdürdüğünü anlatan Benli, "PKK, IŞİD ve FETÖ’yle eş zamanlı olarak mücadele ediyoruz. İnsan haklarındaki orantılılık ilkesine azami ölçüde dikkat ediyoruz. Kanun hükmünde kararnamelerle yaşanan olumsuzlukları da zaman içinde düzeltiyoruz" diye konuştu. Uzun tutukluluk sürelerinin düşürüldüğünü ve avukat görüşmelerine getirilen sınırlamaların da kaldırıldığını belirten Benli, Böhmer'in ziyaretini çok önemsediklerini söyledi.

Böhmer: Endişeleniyoruz, üzülüyoruz

Alman bakan Böhmer ise 15 Temmuz darbe girişiminde bombalanan TBMM’yi görmenin kendisini çok etkilediğini belirtti. "Demokrasiye yapılan saldırı bizi çok etkiledi. Türkiye’de bu durum yeterince algılanmamış olabilir ancak Almanya da Türkiye’de yaşananlardan çok üzüntü duydu" diyen Böhmer, darbe girişimi sonrasında olayların açıklığa kavuşturulması için yürütülen soruşturmalarda insan haklarına uygun hareket edilmesinin kendileri açısından çok önemli olduğunu vurguladı.  Böhmer, Türkiye'den beklentilerini şöyle özetledi:

"Burada zannediyorum ki orantılılık ilkesi çok önemli. Bunu da söylemek durumundayım. Biz sonrasındaki olaylarda insan haklarının yeterince korunmadığı endişesini taşıyoruz. Bu vesileyle açık sözlülükle ifade etmek istiyorum: Alman vatandaşları uzun süre burada gözaltında tutulurken herhangi bir iddianame yayımlanmaması bizi endişelendiriyor, üzüyor. Bunun yanı sıra tutukluluk koşullarının, cezaevi koşullarının da çok yakından incelenmesi gerektiğini düşünmekteyiz."

Türkiye'de tutuklanan Alman bilişim uzmanı Peter Steudtner'in serbest bırakılmasını memnuniyetle karşıladıklarını söyleyen Böhmer, insan hakları ve hukukun üstünlüğünün korunması konusunda Ankara'dan olumlu adım beklentilerini sürdürdüklerini ifade etti. Böhmer Türkiye'de sivil toplum örgütleri üzerinde hükümetin baskı kurduğuna dair haberlerin de takipçisi oldukları mesajı verdi.

Böhmer’in temasları hakkında DW Türkçe'ye bilgi veren Dışişleri Bakanlığı yetkilileri de Ankara-Berlin hattında diyalogun süreceğine dikkat çekiyor ve tarafların birbirini anlama çabasının yaşanan sıkıntıları aşacağını söylüyor. Önümüzdeki dönemde Ankara-Berlin hattında karşılıklı ziyaretlerin daha da artması bekleniyor.

Türkiye-Almanya işbirliği

Böhmer, Suriye Dostluk Derneği’nin desteğiyle Ankara’da kurulan "15 Temmuz Demokrasi Şehitleri Meslek Okulu"nu da gezdi. Böhmer, Türk-Alman İşbirliğinde Mesleki Beceri Geliştirme Projesi (TAMEB) kapsamında tekstil, kaynak işçiliği, web tasarım, inşaat ustalığı ve makine operatörlüğü alanlarında kursların verildiği okuldaki sınıflarda incelemelerde bulundu. Sınıflarda özellikle kadınlara meslek edindirilmesini görmekten memnuniyet duyduğunu anlatan Böhmer, Türkiye’ye mülteci krizi nedeniyle yıllık 150 milyon Euro gönderdiklerini de hatırlattı.

Türkiye ile Almanya arasındaki bu ziyaretler, son dönemde iyice gerilen iki ülke ilişkileri nedeniyle taraflar için büyük önem taşıyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Alman hükümetinin uygulamalarını Nazi dönemine benzetmesi, Almanya’nın İncirlik’ten çekilmesi, Türkiye’nin PKK ve Gülen yapılanmasıyla mücadelede Almanya’dan yeterli desteği görmediğini belirtmesi, Die Welt muhabiri Deniz Yücel’in tutuklanmasının ardından içlerinde Alman vatandaşı Steudtner'in de olduğu insan hakları aktivistlerinin tutuklanması ikili ilişkilerde son dönemde yaşanan krizlerin satır başlarını oluşturuyor.

Hilal Köylü / Ankara

© Deutsche Welle Türkçe