Almanya’da gen testi tartışması

2008 yılı Ağustos ayından bu yana Almanya'da Federal Meclis'in gündeminde olan "Gen Testi" yasa tasarısı, kişilerin genetik bilgilerini koruma altına alırken, işverenlerin ya da sigorta şirketlerinin, kişilerden genetik yapılarına ilişkin bilgileri talep etmelerini de yasaklıyor. Ancak tasarı, sivil toplum kuruluşları tarafından göçmen kökenlilere aynı derecede koruma sağlamadığı gerekçesiyle eleştiriliyor. Zira 10 yılı aşkın süredir Alman konsoloslukları ve elçililikleri, 41 ülkede aile birleşimi maksadıyla Almanya'ya gelmek isteyenlerden DNA testi talep ediyor.

Almanya'da hükümeti eleştiren tutumuyla bilinen Genetik Etiği Ağı (Gen-Etik) yetkilisi Susanne Schultz, Federal Meclis'in yeni yasal girişimini memnuniyetle karşılayanlardan. Schulz, kişilerin genetik bilgilerinin özenle korunması gerektiğini belirtiyor ve genetik bilgilerden faydalanmak isteyen pek çok kurum ve kuruluşun var olduğunu hatırlatıyor. Genetik Etiği Ağı yetkilisi, buna, sigorta şirketlerini ve işverenleri örnek gösteriyor. Susanne Schulz, Almanya'da gündeme gelen yeni yasa tasarısının göçmen kökenlilere bilinçli olarak ayrımcılık yaptığını söylemeden de edemiyor. Yasanın amacının, insanların genetik bilgilerinin her durumda korunması sağlamak olduğunu belirten Schulz, "Çalışanların korunması gerekiyor, ayrıca sigorta şirketlerinin de genetik bilgilere erişim hakkı olmamalı. Ancak yasa, yabancılar dairesi yetkililerine, aile birleşimi dolayısıyla vize başvurusunda bulunanlardan genetik bilgilerini talep etme hakkı tanıyor" diyor.

"En çok mülteciler etkileniyor"

Özetle bu yasa tasarısı, Alman vatandaşlarının genetik bilgilerini korurken, Alman makamlarına göçmenlerin genetik bilgilerine erişim hakkı tanıyor. Yasadan özellikle çocuklarını aile birleşimi yoluyla Almanya'ya getirmek isteyenler etkileniyor. Alman konsoloslukları, 40'ı aşkın ülkede akrabalığın kanıtlanabilmesi için "gen testi" talep ediyor. "ProAsyl" adlı Alman mültecilere yardım kuruluşunun hukukçusu Marei Pelzer, konuyu mülteciler bakımından şöyle değerlendiriyor: "Özellikle mültecilerin geldiği ülkelerde bu test talep ediliyor. Örneğin Myanmar, Alman makamlarının akrabalık bağını gösteren belgeleri kabul etmeyip, gen testi talep ettiği ülkelerden biri. Bu nedenle ailesini yanına almak isteyenler DNA testi yaptırmaya mecbur bırakılıyor. Yaptırması çok pahalı olan bu test, mültecilerden talep ediliyor. Basit bir ifadeyle, yasa koyucu, göçmenleri dezavantajlı konuma düşürmek istiyor; biz bu tutumu temel haklar bakımından uygun bulmuyoruz."

"Avrupa daha fazla göçmen istemiyor"

Almanya'da Alman vatandaşları kendilerine ilişkin bilgileri yok ettirme ya da bu bilgileri öğrenmeme hakkına da sahip. Göçmenler ise bu haktan mahrum. Sivil toplum kuruluşlarından uzmanlar, bu gen testlerinin göçmenlerin aile yapısını da ortaya çıkaracağını belirtiyor. Örneğin bu testler nedeniyle şimdiye kadar babasının üvey olduğunu bilmeyen çocukların bir anda bu gerçekle yüzleşmesine neden olabileceği belirtiliyor. Şili'den Almanya'ya gelen Djankiray Painemal, gen testinin Alman hükümetinin, göçmenlerin karşısına çıkardığı zorluklardan biri olduğunu savunuyor. Painemal, "bu tam bir ikilem. İnsanlar birlikte yaşamak istiyorlar, fakat onlardan böyle bir test isteniyor. Ben böyle bir test yaptırmazdım. Benim çocuğumla birlikte yaşamaya hakkım var. Ancak bu tabii ki bir politika, aslında göçü durdurmaya çalışıyorlar. Avrupa, daha fazla göçmen istemiyor. Esas amaç bu!" diyor.

Fransa'da da benzer bir uygulamanın yürürlüğe girmesi, büyük protestolara neden olmuştu. Bir gen testinin maliyeti yaklaşık 500 Euro'yu buluyor. Fransa'da bu ödemeyi devlet üstlenirken, Almanya'da çocuklarını Almanya'ya getirmek isteyen göçmenlerin yaptırmak zorunda olduğu gen testi masraflarının tümü, göçmenler tarafından karşılanıyor.