Almanya’da Ermeni tartışmalarında yeni aşama

Anadolu’da, I. Dünya Savaşı sırasında yaşanan acı olayların 90. yıldönümü yaklaştıkça, Türkiye üzerindeki “tarihi ile açıkça hesaplaşma” baskısı da artıyor. Cumhuriyet Türkiyesi tabuları yıkıp, “Ermeni soykırımı” olarak adlandırılan olayların perde arkasının aydınlatılmasında kararlılık gösterecek mi?

20. yüzyıl tarihinin karanlık sayfalarından biri olarak adlandırılan ve Ermeniler’in göçe zorlanmaları sırasında yaşananların öncelikle Avrupa toplumunun belleğinde canlı kalması için bir dizi girişim başlatıldı. Alman kamuoyu da 90 yıl önce Anadolu’nun sahne olduğu trajediyi, konunun ders kitaplarından çıkarılmasıyla ilgli tartışmalar vesilesiyle bir kez daha hatırladı.

Doğu Almanya’nın Brandenburg Eyaleti’ndeki orta dereceli okulların ders kitaplarındaki Ermeni soykırımıyla ilgili bölümlerin müfredat programının ‘tarihteki soykırımlar’ dersinden çıkarılması hararetli tartışmalara yol açmış ve hatta bunda Türkiye’nin diplomatik baskısının rol oynadığı öne sürülmüştü.

Tarih dersleri programındaki değişikliğin doğurduğu sorun sonunda çözüme kavuştu ve Eyalet Başbakanı Matthias Platzek, Anadolu tarihiyle ilgili bölümlerin yeniden ders kitaplarındaki yerini alacağını duyurdu. Eyalet Başbakanı önümüzdeki ders yılından itibaren tarih kitaplarında konunun ‘bilimsel ve tarihi gerçeklere uygun bir başlık altında ve diğer benzeri olaylara da atıfta bulunularak’ işleneceğini açıkladı.

Ermeni cemaatinin müdahalesi

Almanya’daki Ermeni cemaati temsilcilerinin yoğun müdahalesi üzerine alınan bu karardan sonra Ermeni temsilcileri, 1915/16 olaylarının Almanya Federal Cumhuriyeti tarafından resmen ‘Ermeni soykırımı’ olarak tanınmasını talep ettiler.

Ermeni toplumunun dini temsilcileri, 90. yıldönümünün, ‘siyasi inkara verilebilecek tek siyasi cevabın’ bulunmasına vesile teşkil edebileceğini ifade ettiler. Ermeni cemaati sözcüsü Vartkes Alyanak, tarihini inkar etmekle ve tarihinde yaptığı tahrifatı diplomatik kanallardan yabancı ülkelere de kabul ettirmeye kalkışmakla suçladığı Türkiye’nin bu tutumuyla AB’nin değerler ortaklığında yer alamayacağını öne sürdü.

Türkiye’de başlatılan girişimler

Osmanlı tarihinin bütün gerçekleriyle gün ışığına çıkması için Türkiye’deki aydınların başlattığı girişim de büyük ilgi topladı. İstanbul Ermenileri’nin 20. yüzyılın başlarındaki yaşantılarını yansıtan ‘sevgili kardeşim’ adlı fotoğraf sergisi on günde 6 bin ziyaretçi cezbetti.

Serginin organizatörü Osman Köker, Türkiye tarihinin sanki sadece Türkler’den ibaretmiş gibi gösterilmeye çalışıldığını ve okullarda Ermeniler’in toplumun bir parçası değil de sadece sorunuymuş gibi tanıtıldıklarını söylüyor. Ermeni varlığına dair bilincin yerleşmesiyle 1915’te başlayan olayları tartışıp objektif bir şekilde değerlendirmenin mümkün olacağını kaybeden Osman Köker, Türkiye’deki tarihçilerin konuya ilgi duymaya başlamalarından da memnun.

Ermenistan, 1,5 milyon Anadolu Ermenisi’nin sistematik bir şekilde katledildiğini öne sürerek Türkiye’nin soykırımı resmen tanımasını istiyor. “Sistematik soykırım” iddiasını kesinlikle reddeden Ankara yönetimi göç sırasında olayların meydana geldiğini inkar etmiyor ve Ermeni olaylarının evveliyatı ve nedenleriyle birlikte tarihçiler tarafından araştırılmasına katkıda bulunmaya hazır olduğunu duyuruyor. Soykırım iddiaları, Türk Tarih Kurumu tarafından da araştırılıyor. Meclis, AB Uyum Komisyonu geçen hafta, Ermeni azınlığın temsilcileri ve tarihçiler ile bir araya gelebileceklerini açıklamıştı.