Almanya-Rusya ilişkilerinde mesafeli dönem

Almanya Başbakanı Angela Merkel’dan Rusya ziyaretinde sadece selefi Gerhard Schröder’in anılarıyla boy ölçüşmesi değil, aynı zamanda Alman hükümetinin yeni Başbakanın Kremlin’e hukuk devleti konusunda baskı yapması da bekleniyordu. Merkel’ın göreve geldikten sonra Rusya’ya yaptığı ilk resmi ziyarette, Merkel hükümetinin Rusya politikasının çerçevesinin de ortaya çıkması umuluyordu.

Sonuçta Merkel beklentileri karşıladı. Almanya Başbakanı işaret parmağını sallayarak Rusya’yı çocuk gibi azarlamaktan kaçınmakla akıllıca davrandı. Herşeyi açıkça söylemekten kaçındı. Merkel siyasi öğretmen tavrının kötü bir etki yarattığını biliyor. Kol kola arkadaş rolü oynamadı, ama temkinli ve belki de pek de parlak olmayan pragmatik bir tavır çizdi. Bu tavır iki ülke ilişkileri için iyi olacak.

Alman basınında iki ülke arasındaki ilişkilerin inşasındaki ölçüyü, Merkel’ın Putin ile Çeçenistan sorununu konuşup konuşmamasının belirleyeceği tartışılıyordu. Ancak görüşmeden sonra sadece sivil toplum kuruluşlarının çalışma koşullarını düzenleyen tartışmalı yasa, İran’ın nükleer programı ve enerji güvenliği gibi Çeçenistan’ın da gündeme geldiği söylenmekle yetinildi.

Ancak Almanya Başbakanı çok önemli işaretler verdi. Selefi Gerhard Schröder Almanya-Rusya ilişkilerine büyük şirketlerin perspektifinden bakıyordu. Schröder bu nedenle her zaman arkadaşı Vladimir Putin’in tartışmalı siyasetini mazur göstermekle suçlanmıştı.

Ancak Merkel Schröder’den farklı olduğunu gösterdi. Merkel sözünü esirgemedi ve ihtilaflı konuları da gündeme getirdi. En önemlisi sivil toplum temsilcileriyle biraraya geldi ve konunun asıl muhataplarıyla da tanıştı. Bu arada Rusça konuşarak iyi bir atmosfer yarattı. Sadece en üst düzeyde yaptığı ikili görüşmelerle yetinmedi. Ancak Rus tarafına da yerine getirilmesi zor talepler sıralamadı. Merkel Rus tarafıyla ilişkilerini sürdürmek istiyor ve bu nedenle bazı konuların ayrıntılarına girmeyi gelecek görüşmelere bıraktı. Bu konulara basın özgürlüğü, insan hakları ve Kafkaslar’daki kriz de dahil. Ziyaretin mesajı şuydu: Almanya-Rusya ortaklığı daha da geliştirilecek.

Merkel’ın ziyareti kol kola arkadaşlık devrinin sona erip, yeni bir dönemin başladığını gösteriyor. Merkel yeni bir tarz yaratmayı başardı. Almanya Başbakanı diplomatik olmayan bir ton kullanmaktan kaçındığı kadar, siyasi laubalilikten da kaçındı. Gerçekçi, temkinli ve bağımsız bir görüntü çizdi.

Merkel’ın ziyareti Rusya’da daha fazla insan hakları, hukuk devleti ve basın özgürlüğü için mücadele edenlere de önemli bir işaret verdi.