Alman tiyatrosunda bir ilk

Şermin Langhoff, 2008 yılında Ballhaus Naunystrasse adlı tiyatronun sanat yönetmeni olarak atandığında, Berlin’de Türklerin yoğun olarak yaşadığı Kreuzberg semtindeki bu tiyatronun adı Almanya’da bilinmiyordu. Ancak geçen beş yıl içinde Langhoff ve ekibinin sayesinde tiyatronun ünü Kreuzberg’in sınırlarını aşarak Almanya’ya, hatta Avrupa’ya, Amerika’ya yayıldı.

Göçmen kökenli yönetmen ve oyunculara bir platform sunan Ballhaus Naunystrasse’de sahnelenen oyunlar, New York’tan İstanbul’a kadar farklı kentlerde de seyirciyle buluştu. Ballhaus Naunystrasse’de yaptığı çalışmaların bilançosunu çıkartan Şermin Langhoff, burada tiyatro yapmanın yanı sıra katılım, gelir dağılımı veya kültür politikası gibi konularda siyasi tartışmalara katkı sağladıklarını ifade ediyor:

“Farklı yaşam tarzlarına ve belki siyasi duruşa sahip olan farklı gruplar burada biraraya geldi. Bu gruplar Avrupa’yı bize dayatılandan farklı bir şekilde hayal ediyordu, bizi her gün yeniden tanımlayan kimlikleri kabul etmiyordu. Burada toplumda baskın olan söyleme karşı görüşler üretmenin yanı sıra kendimize ait bir ütopya da oluşturuldu.”

Göç sonrası tiyatro

Langhoff’un bir tiyatro laboratuvarı olarak nitelendirdiği Ballhaus Naunystrasse, aralarında Türklerin de bulunduğu göçmen kökenli yönetmen ve oyuncuları biraraya getiriyor. Langhoff, Alman tiyatro sahnelerinde pek yer almayan hikâyelere, yani göçmenlerin hikâyelerine farklı bir bakış açısı ile Ballhaus Naunystrasse’de yer verildiğine işaret ediyor.

Langhoff’un Ballhaus Naunystrasse’de oluşturduğu tiyatro konsepti “göç sonrası” olarak adlandırılıyor. Ballhaus Naunystrasse’de 2008 yılından beri Langhoff ile birlikte çalışan dramaturg Tunçay Kulaoğlu, göç sonrası tiyatroyu şöyle tanımlıyor:

"Birinci kuşak, kısmen ikinci kuşak göç deneyimini yaşadı, Türkiye’den buraya geldiler. Fakat ikinci kuşağın büyük bölümü, üçüncü ve dördüncü kuşak bu tecrübeyi yaşamadı. Yani onlar, annelerinin, babalarının, büyükbabalarının anlatımlarıyla, onların hikâyeleriyle büyüdüler. Dolayısıyla onların bu göç olayına bakışı çok daha farklı. Onlar yaşanan şeyler olmadığı için hikâyeler de farklı anlatılıyor. Bizim niyetimiz de bu zaten. Hâlâ göçmenler kurban rolüne indirgeniyor, ama durum böyle değil. Bu çok çetrefilli bir konu ve biz bunu göstermek istiyoruz.”

Alman tiyatrosunda ilk Türk kökenli müdür

Şermin Langhoff da Almanya'daki ikinci kuşak göçmenler arasında bulunuyor. Türkiye’de doğan, dokuz yaşında ailesi ile birlikte Almanya’ya göç eden Langhoff, Ballhaus Naunystrasse’nin sanat yönetmenliğini üstlenmeden önce çeşitli projelerde kültür küratörü olarak çalıştı.

43 yaşındaki Langhoff’un 2014 yılından itibaren Viyana Festivali Direktörü olarak görev yapması bekleniyordu. Ancak ailevî nedenlerle bu görevi reddeden Langhoff, Maxim Gorki Tiyatrosu Müdürü olarak atandı. 1952 yılında kurulan Maxim Gorki Tiyatrosu, Berlin'in önemli tiyatroları arasında yer alıyor.

Bir dönüm noktası

Berlin Senatosu Kültür Müsteşarı Andre Schmitz Deutsche Welle Türkçe Servisi'ne yaptığı açıklamada, bunun Alman tiyatro tarihi açısından önemli olduğunu belirtiyor:

“Kanımca bu çok önemli ve iyi bir haber, hatta Alman tiyatro tarihine geçebilecek bir gelişme. İlk kez göç sonrası kuşağın bir temsilcisi bir Alman tiyatrosunun müdürü olacak. Böylelikle Langhoff, bir anlamda Alman tiyatro tarihi yazıyor. Biz de buna katkıda bulunuyor ve bundan memnuniyet duyuyoruz.”

Schmitz, göç sonrası tiyatro yapan Langhoff’un Alman tiyatrosuna zenginlik kattığına dikkat çekiyor: “Şermin, çoğunluk toplumu olarak adlandırılan (Almanlardan) farklı bir kültürel kökene sahip. Bu tür kavramları kötü buluyorum ama bunlar varolan bir olguyu tanımlıyor. Şermin, benim doğmadığım ve pek bilmediğim bir ülkeden kültürel zenginliği ve hazineyi beraberinde getiriyor. Bu, benim gibi burada doğan Almanlar için çok ilginç, heyecan verici ve bir zenginlik.”

Şermin Langhoff, Maxim Gorki Tiyatrosu’ndaki görevine 2013-2014 sezonunda başlayacak. Ballhaus Naunystrasse ile Maxim Gorki Tiyatrosu'nun gelecekte işbirliği yapacağını söyleyen Langhoff, yeni görevinde yapmayı planladığı somut çalışmaları ise sonbaharda açıklamak istiyor. Ballhaus Naunystrasse’nin sanat yönetmenliğini ise Tunçay Kulaoğlu ile Wagner Carvalho üstlenecek.

© Deutsche Welle Türkçe

Haber: Jülide Danışman / Berlin

Editör: Beklan Kulaksızoğlu