Alman ekonomisi dolu dizgin
19 Ocak 2011
2008 ve 2009 yıllarının ekonomik ve mali krizini izleyen ağır resesyon nihayet geride kaldı. Alman ekonomisi geçen yıl %3,6 oranında büyüdü. Ekonomistler büyümenin hayat standardını yansıtmadığı görüşünde.
Gayrı safi yurtiçi hasıla (GSYH) bütün dünyada, bir ülkenin ekonomik durumunun iyi olup olmadığını gösteren standart gösterge yerine geçiyor. Yurtiçi hasıla bir ülkenin bir yıl içinde ürettiği bütün mal ve hizmetlerin tüketici fiyatlarının toplamını yansıtıyor. Ama bakalım ekonominin hızla büyümesi mutlaka hayat standardının da yükseldiği anlamına mı geliyor?
Milli gelir neyin ölçüsü?
Onyıllarca bütün dünya aynı formülü kullandı. Kalkınma ve refah, ancak ekonomik büyümeyle sağlanabilirdi. Bu formül tek bir rakamı, yani bir ülkenin milli sınırları içinde her yıl üretilen mal ve hizmetlerin toplamını yansıtıyor.
Almanya’da bu rakam 2010 yılında 2,5 trilyon euro olmuştu. Klasik büyüme ve refah indikatörlerinin yeterli olmadığını savunan sosyolog Meinhard Miegel bu rakamın etkileyici olduğunu ancak birçok faktörü dışladığını söylüyor.
Miegel’e göre GSYH halkın sağlık ve eğitim düzeyi ya da hayat beklentisi hakkında fikir vermiyor.
Neye göre zenginlik?
Alman sosyolog, milli gelirin, 'Bu büyümeyi ne pahasına kaydediyoruz? Toplum katmanları nasıl birbirinden uzaklaşıyor? Nüfusun en zengin %20’si ile %80’lik çoğunluk arasındaki ilişkiler ne yönde geliyor? Kimler kendini toplumdan dışlanmış ve bir kenara itilmiş hissediyor?', gibi soruları yanıtsız bıraktığını da hatırlatıyor.
İktisatçılar ve politikacılar, basit ve kolay anlaşılıp kıyaslanabilir olması nedeniyle uzun süre yurtiçi hasılaya sarıldılar. Sosyolog Miegel bu hesabın artık tutmadığını şu örnekle açıklıyor: 'Çok fakir bir ülkenin büyüme hızını arttırmasıyla zengin bir ülkenin düşük hızla büyümesi aynı şey değildir. Çünkü zengin ülkenin gelişmesi daha dinamik olabilir.'
Büyüme - refah çelişkisi
Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy de 2009 yılında Nobel İktisat Ödülü sahibi Joseph Stiglitz’in başkanlığındaki bir komisyonu, yurtiçi hasılaya alternatif aramakla görevlendirmişti.
Avrupa Birliği devlet ve hükümet başkanları 11 Şubat’ta Brüksel’de bir araya geldiklerinde, Stiglitz komisyonunun önerilerini de görüşecekler.
Almanya Başbakanı Angela Merkel, ‘Avrupa’nın müstakbel büyüme ve ekonomi stratejilerinden bahsederken, her ikisinin nasıl ölçüleceğinin de bilinmesi gerektiğini’ şu sözlerle dile getirmişti: '21. yüzyıl bizden büyümeye farklı yorum getirmemizi bekliyor. Artık büyümenin klasik faktörleri yerine, refah düzeyini koruyan kaliteli büyümeye ihtiyacımız var.
Bunlardan güvenlik, hayat standardı, sağlık ve doğal kaynakların korunması büyümenin belirleyici faktörleri olmalıdır.'
Alman meclislinin bu amaçla görevlendirdiği 17 kişilik özel komisyon iki buçuk yıl boyunca ayda bir kez 17 meclis üyesiyle bir araya gelerek yeni ilerleme göstergesini hazırlayacak. Yeni gösterge yurtiçi hasılanın yerini almayıp onu tamamlayıcı ve iyileştirici rol oynayacak.
Mutluluk endeksi
Kimi daha şimdiden Himalaya devleti Bhutan’daki mutluluk göstergesini hayal ediyor. Bhutan kralı gelişmenin ‘brüt sosyal mutluluk’ endeksiyle ölçülmesini kararlaştırmıştı.
Ancak Alman konjonktür araştırmacısı Kai Carstensen basit çözümlerin zorluğuna dikkat çekiyor. Carstensen, 'Her şey ekonomik ve sosyal mutluluk derecesini gösteren tek bir gösterge haline getirilemez', diyor ve ekliyor: 'Çünkü ekonomik realiteler son derece karmaşıktır. Umalım, her şeyi kapsayacak bir gösterge hazırlamaya kalkışılmasın. Çünkü hükümetlerin böyle bir endeksi büyütmeye kalkışması feci sonuçlar doğurabilir.'
Özel komisyon 2013 yılında somut önerilerde bulunacak. Ama yeni endeksin yurtiçi hasılanın yerini alması uzun sürecek. Bundan, refahın tarifi değişecek de olsa, büyümenin sınırlarına henüz varmadığımız anlaşılıyor.
© Deutsche Welle Türkçe
Richard Fuchs/Çeviren: Ahmet Günaltay
Editör: Beklan Kulaksızoğlu