Afganistan'da işkence iddiaları

Afganistan’ın başkenti Kabil’e 40 kilometre uzaklıktaki Bagram kentindeyiz. Amerikan askerleri Taliban militanlarına yönelik operasyonlarını bu kentten yürüttü. Burası aynı zamanda Afganlı esirlerin gözaltında tutulduğu kent. Buradaki tutukluların gazeteci, avukat, insan hakları savunucuları ya da aileleriyle görüşmelerine izin verilmiyor.

Saif-ur-Rahman ve Abdül Kayyum, Bagram’da iki ay tutuklu kalan esirlerden. İki ay süresince ellerinin bağlı olduğunu, bazen de elleri başlarının üzerinde saatlerce bekletildiklerini söylüyorlar. Amerikan askerlerinin kendilerini soyarak soğuk suyla yıkadığını, birşey sorulmadığı sürece konuşmalarının yasaklandığını ve uyumalarına da izin verilmediğini anlatıyorlar.

Uluslararası İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün (Human Rights Watch) son iki yıldır hazırladığı raporlar, Rahman ve Kayyum’un Bagram’da yaşadıklarını istisna olmadığını gösteriyor. Geçen yıl Mart ayında yayınlanan 59 sayfalık raporda, Hindikuş’taki 12 bin Amerikan askerine yönelik ağır suçlamalar yer alıyor.

Hukukdışı uygulamalar

Örgütün Asya yöneticisi Brad Adams, askerlerin Afganlı tutuklulara gaddarca insanlıkdışı muamele ettiğini ve işkence yaptığını belirtiyor. Afganistan İnsan Hakları Komisyonu da bu tür işkence vakalarının kendilerine yansıdığını vurguluyor. Komisyon Başkanı Simar Samar, Amerikan ordusunun bazı durumlarda hukuku hiçe saydığını söylüyor.

İşkence vakalarının ayrıntıları hakkında bilgi sahibi olmadıklarını söyleyen Samar, birçok Afganlı’nın şiddet uygulandığı gerekçesiyle kendilerine başvurduğunu ifade ediyor. Afganistan’daki terörle mücadele koalisyonu, tutukluları ifade vermeye zorlamak için konuşma ve uyuma yasağı koyduğunu kabul ediyor.

ABD’den açıklama yok

Amerikan ordu sözcüsü Bryan Hilferty, üç Afganlı’nın cezaevinde yaşamını yitirdiğini de kabul ediyor. Ancak üzerinden bir yıldan fazla bir süre geçmesine rağmen bu tutukluların neden öldüğü hala bilinmiyor. Amerikalılar bu vakaların incelendiğini söylüyor, ancak kamuoyuna yansıyan bir sonuç yok.

Hilferty, Mart ayında verdiği bir demeçte ”Biz mükemmel değiliz, ama kendimizi iyileştirmeye çaba gösteriyoruz” demişti. İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün raporunda Afganistan’daki durumun yanlış yansıtıldığını da savunan Hilferty, ”Bagram aynı zamanda çatışmaların yaşandığı bir bölge. Bu yüzden silahlı çatışmaya uygun kurallar koyuyoruz” diyor.

İnsan hakları savunucuları ise Amerikan ordusunun kurallara uymadığnı, kendi koyduğu kuralları bile bozduğunu savunuyor. Buna örnek olarak da Amerikan Dışişleri Bakanlığı’nın resmi bir yazıda tutukluların uyumasına izin verilmemesini ve soğuk suyla yıkanmalarını işkence ve kötü muamele olarak nitelendirmesini gösteriyorlar.