Afganistan anayasasını oluşturuyor

Afganistan’ın eski Devlet Başkanı, Loya Cirga Başkanı Siphatullah Mucaddedi ülkenin yeni anayasasını görüşmek üzere toplanan Loya Cirga’da ateşli bir konuşma yaptı ve tüm çalışmaların boşa gitmesini engelledi. Çünkü 502 delegeden bazıları anayasa çalışmalarıyla ilgili görüş ayrılıklarını gidermek üzere kurulan Barış Komitesi’nin çalışmalarından umutlu olmadıklarını dile getirerek toplantıyı terketme tehdidinde bulunmuştu.

Barış Komitesi, geçen haftadan bu yana 52 sayfalık anayasa üzerinde on çalışma grubunun değişiklik önerilerini inceliyordu. Loya Cirga’nın Başkanı Sibgatullah Mucaddedi toplantı ile ilgili açıklama yaparken, ”Burada 500 delegeden 2000 farklı düşünce çıkıyor. Bu yüzden neredeyse her gün 24 saat çalışıyoruz” diye konuşuyordu. Mucaddedi, toplantıyı terketmenin utanç verici olacağını belirterek bütün dünyaya rezil olabilecekleri uyarısında bulundu.

Bunun üzerine delegeler toplantıyı terketmekten vazgeçtiler ve Mucaddedi dün öğleden sonraki bölümde Barış Komitesi’nin görüş ayrılıkları ile ilgili çalışmalarını tamamladığını açıkladı. Ancak anayasa metni üzerinde gerekli değişikliklerin yapılması ve metnin hem Dari hem de Paştu dillerinde yazılması gecenin geç saatlerine kadar sürdü. Loya Cirga 15 gün süren hararetli tartışmalardan sonra nihayet çalışmalarının son aşamasına geldi.

Güç dağılımı mücadelesi

Delegeler arasında görüş ayrılığına neden olan konuların başında güç dağılımı geliyor. ABD ile batı dünyası tarafından desteklenenen Hamid Karzai ağırlığın devlet başkanında olması ibaresinin Anayasa’da yer almasında ısrar ediyor, aksi takdirde Afganistan’ın yönetilemeyeceğini belirten Karzai böyle olmaması halinde önümüzdeki yıl yapılacak devlet başkanlığı seçimlerine katılmayacağı tehdidinde bulunuyor.

Tacikler tarafından desteklenen Kuzey İttifakı ise parlamentonun ve başbakanın güçlü bir konumda olması gerektiğini savunuyor. İttifak aksi takdirde devlet başkanının diktatör konumuna geleceğini savunuyor. Burhaneddin Rabbani ve Özbek General Abdül Raşid Dostum ise Paştun olan Karzai’nin devlet başkanlığındaki bir hükümette etkilerinin azalmasından korkuyor. Delegeler arasındaki bir başka tartışma noktası İslam’ın rolü ve kadınlara verilecek haklar. Loya Cirga yönetimi bu konuların iki üç gün daha tartışılacağını belirtiyor.

Ülkenin yeniden imarı

Loya Cirga toplantısında Karzai’nin yakın çalışma arkadaşlarından Maliye Bakanı Eşref Ghani delegeleri motive etmek için Afganistan’daki her vilayete birer milyon dolar mali yardımda yapma önerisinde bulundu. Ghani, bu açıklamasıyla Kabil dışındaki yerlerde yeniden imar sürecine önem verilmediği ve uluslarararası yardım paralarından daha az pay verildiği yönündeki eleştirileri de yalanlamış oldu. Bazı delegeler anayasa tartışmalarının yapıldığı toplantıyı hükümetin bugüne değin yaptığı çalışmalarda hangi noktalarda eksik kaldığını dile getirmek ve eleştirilerini söylemek için bir platform olarak kullandılar.

Ayrıca yönetimle ülkede bazı gruplar arasındaki güç kavgasının da altını çizdiler. Anayasa toplantısına delegelere yönelik saldırı düzenlenebileceği endişeleri gölge düşürdü. Nitekim dün Kabil Havaalanı yakınlarında, yani Loya Cirga toplantısının düzenlendiği salona sekiz kilometre uzaklıkta bir saldırı düzenlendi. İntihar saldırganının üzerindeki bombayı patlatması sonucu beş Afganlı güvenlik görevlisi yaşamını yitirdi.