AB'de CIA sıkıntısı

CIA’in gizli cezaevleri ile ilgili ortaya atılan yeni iddialan AB’nin başını ağrıtıyor. İsviçre'nin SonntagsBlick gazetesi tarafından yayımlanan ve Amerikan Merkezi Haberalma Teşkilatı'nın (CIA) Avrupa'daki gözaltı merkezlerini kanıtlayan ilk kez belgeleyen haberi de AB’de yankı yarattı.

İsviçre gazetesi, Mısır Dışişleri Bakanı Ahmed Ebulgeyt tarafından imzalanan ve Londra'daki Mısır büyükelçiliğine gönderilen bir faksta, ABD'nin gözaltına aldığı 23 Afgan ve Iraklı’nın Romanya'daki bir askeri üste sorgulandığının bildirildiğini yazmıştı.

Yasal yetkiler sınırlı

Amerikan Merkezi Haberalma Teşkilatı CIA’in Avrupa'daki gözaltı merkezleriyle ilgili ortaya çıkan bu son gelişmeler, Avrupa Birliği’nce de yakından takip ediliyor. Ancak AB’nin bu konudaki yasal yetkileri sınırlı olması hareket alanını daraltıyor.

Avrupa Birliği Komisyonu’nun adaletten sorumlu üyesi Franco Fratti’nin sözcüsü Friso Abbing de mevcut yasal düzenlemenin, Brüksel’in üye ülkelerde CIA faaliyetlerini soruşturmasına izin vermediğine dikkat çekerek “Avrupa Birliği Sözleşmesi’nde bu konuyla ilgili bir madde bulunmuyor. İnsan haklarına uyulup uyulmadığının denetimi, her ülkenin kendisine bırakılıyor. Ancak İnsan Hakları Sözleşmesi’nin ihlali durumunda Avrupa Konseyi devreye giriyor. Avrupa Konseyi iddiaları soruşturabiliyor” diye konuştu.

Merkezi Strasburg’da bulunan Avrupa Konseyi, Avrupa Birliği’ne bağlı bir kurum değil. Uluslararası örgüt, ağırlıklı olarak Konsey üyesi ülkelerde Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Avrupa İşkencenin Önlenmesi Sözleşmesi’ne uyulmasını sağlıyor. Toplam 46 üye ülke arasında, topraklarında gizli CIA cezaevi barındırdığı ileri sürülen Polonya, Romanya, Bulgaristan, Makedonya, Ukrayna ve Sırbistan - Karadağ da bulunuyor.

Konsey iddiaları soruşturuyor

Avrupa Konseyi iddiaları soruşturmak üzere İsviçre Parlamentosu mensubu Dick Marty’i görevlendirdi. Marty’nin raporunu ocak ayı sonuna kadar tamamlaması öngörülüyor. İmzalanan sözleşmeler, Avrupa Konseyi üyesi her ülkenin Dick Marty ile koşulsuz işbirliğini öngörüyor. Ancak uygulamada sıkıntılar yaşanıyor.

Avrupa Konseyi Genel Sekreteri Terry Davis, konsey bünyesinde kurulan İşkenceyle Mücadele Komisyonu üyelerinin, Sırbistan’a bağlı Kosova özerk bölgesindeki cezaevlerine girişine izin verilmediğini kaydediyor. Terry Davis, işkence olaylarına, Kosova Barış Gücü KFOR’un da karışmış olabileceği ihtimaline dikkat çekiyor.

Zan altında olan ülkeler

Avrupa Birliği Komisyonu’nun adaletten sorumlu üyesi Franco Frattini ise Avrupa Konseyi’nin Polonya, Romanya ya da Bulgaristan hükümetlerinin gizli CIA operasyonlarına karıştığını belgelemesi durumunda bu ülkelere sert cezalar verilmesi gerektiği görüşünde.

Frattini, Avrupa Birliği’ne üye ya da üye adayı herhangi bir ülkenin, standartlara uymayan cezaevleri ya da benzer yapılara egemenlik sahalarında izin verdiğinin kanıtlanması durumunda, bunu AB Sözleşmesi’nin ihlali olarak değerlendireceklerini ve gereğini yapacaklarını söyledi.

Avrupa Birliği’nin sözcüsü Friso Abbing ise Brüksel’in şimdiye kadar Varşova, Sofya ve Bükreş’ten yapılan açıklamaları esas aldığını ifade ediyor. Abbing, henüz bilgi - belge toplama aşamasında olduklarını, kesin değerlendirmelerde bulunmak için henüz erken olduğunu söyledi.

AP de devreye giriyor

Avrupa’daki gizli CIA operasyonlarının aydınlığa kavuşturulması sürecinde Avrupa Parlamentosu da devreye giriyor. Parlamento bünyesinde kurulan özel komisyon, önümüzdeki haftadan itibaren gizli cezaevleri, terör zanlılarına uygulanan yasadışı nakil ve işkence iddialarını araştıracak. Ancak komisyonda görev alan Avrupalı parlamenterler, Avrupa Birliği’nin kuruluş sözleşmesi izin vermediğinden kısıtlı araştırma yetkileriyle hareket edecek.

Diğer yandan Avrupa Birliği düzeyindeki girişimlerden bağımsız olarak Alman ve İtalyan yargı birimlerinin konuyla ilgili başlattıkları soruşturma devam ediyor. Alman vatandaşı Halid El Masri’nin Amerikan istihbarat görevlileri tarafından Makedonya’da yakalandıktan sonra Afganistan’a kaçırılması olayına ilişkin pek çok karanlık nokta halen aydınlatılmayı bekliyor.