ABD'den İran'a şartlı diyalog teklifi

İran’ın nükleer programı konusunda diplomatik çabalar devam ederken, ABD’den Tahran yönetimine sürpriz bir öneri geldi. ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice, uranyum zenginleştirme faaliyetlerini durdurması halinde İran’la doğrudan görüşmeye hazır olduklarını açıkladı. ABD’nin İran’la yeni ve olumlu bir ilişki dilediğini kaydeden Rice, İran’ın nükleer silahı üretme çabasına girmesi halinde, bunun pahalıya mal olma riski taşıdığını dile getirdi.

Rice konuşmasında, İran uranyum zenginleştirme faaliyetlerini tamamen ve denetlenebilir bir şekilde durdurur durdurmaz ABD'nin görüşme masasında, AB'nin 3 üyesi Almanya, İngiltere ve Fransa'ya katılacağını ve İran temsilcileriyle görüşeceğini belirtti.

Viyana’da yarın İran krizinin görüşüleceği toplantı öncesinde bu açıklamaya yapan Rice, Tahran'a sunulacak teşvik paketi ve yaptırım olasılıklarının temel unsurları üzerinde anlaşma sağlandığını kaydetti. İran’ın, ABD’nin önerisini dikkatli bir şekilde değerlendirmesini umduğunu ifade eden Rice, yaptıkları teklifin diplomatik çözüm konusunda ne kadar ciddi olduklarını gösterdiğini vurguladı.

Öneri, İran’a iletildi

Washington’daki hükümet temsilcileri de Washington’daki İsviçre Büyükelçisi’nin aracı olarak ABD’nin önerisini içeren metni İran’a ilettiğini belirtti. ABD, 1979 yılından bu yana İran’la diplomatik ilişkide bulunmuyordu.

ABD, başta BM Genel Sekreteri Kofi Annan olmak üzere uluslararası toplumun “diplomatik çözüm“ konusundaki ısrarlarıyla karşı karşıya idi. Ancak ABD, şimdiye kadar nükleer kriz konusunda İran'la hiçbir şekilde doğrudan görüşmeye yanaşmıyordu.

AB, Rice’ın önerisinden memnun

Rice’ın bu teklifi, uluslararası toplumda da memnuniyet yarattı. ABD’nin doğrudan diyalog önerisini memnuniyetle karşıladığını kaydeden Avrupa Birliği’nin Dış Politika Yüksek Temsilcisi Javier Solana, ABD’nin bu açıklamasının umutlarını güçlendirdiğini söyledi.

Viyana’daki toplantı öncesinde Ankara’da temaslarda bulunan Rus Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da İran konusunda diplomatik çözüm arayışlarının devam etmesini istedi. Viyana’daki toplantıda bunun önünün açılacağını umduğunu kaydetti. Rusya’nın, baştan beri Çin’le birlikte İran’a yaptırım uygulanmaması konusunda ısrarlı olduğu biliniyordu.

Viyana’da İran buluşması

Rice’tan Viyana’daki buluşma öncesinde gelen bu açıklama İran’a ilişkin yeni açılımlar sağlaması bekleniyor. BM Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi ve Almanya’nın temsilcilerinin bir araya geleceği toplantında, ABD’nin önerisinin daha geniş çaplı değerlendirilmesi planlanıyor. Ayrıca AB’nin üç üyesi Almanya, Fransa ve İngiltere tarafından hazırlanmakta olan öneri paketi de buluşmada ele alınacak diğer bir gündem maddesi.

AB ülkeleri tarafından hazırlanan pakette, İran’a teknik ve ekonomik işbirliği, ayrıca sivil amaçlı nükleer tesislerin yapılmasına destek verilmesi gibi önerilerin bulunduğu ifade ediliyor. Alman basınında yer alan haberlere göre, İran’ın bu önerileri kabul etmemesi halinde, BM Güvenlik Konseyi’nin devreye sokulması ikinci plan olarak öngörülüyor. Ve durumda da İran yaptırım olasılıklarıyla karşı karşıya kalacak.

İran’ın tutumu

İran ise şimdiye dek uranyum zenginleştirme faaliyetlerinden vazgeçeceğinin işaretini vermedi. Nükleer programının barışçıl amaçlı olduğunu yineleyen İran, ancak mantıklı teklifler gelmesi durumunda uzlaşma olabileceğini dile getirmişti. İran Dışişleri Bakanı Manuçehr Mutteki, Malezya'da katıldığı Bağlantısızlar Hareketi dışişleri bakanları toplantısından sonra düzenlediği basın toplantısında, ''Şimdilik ABD ile doğrudan görüşmeleri askıya aldık. Tavırlarını değiştirdikten sonra yeniden görüşmeyi düşünebiliriz'' diyerek, ülkesinin AB ile görüşmelere yeniden başlamaya hazır olduğunu söylemişti.