ABD’de yurttaşlık tartışması

"Patriot Act", yani Yurtseverlik Yasası, ABD’de 2001 yılındaki 11 Eylül saldırılarının hemen ardından yürürlüğe konmuştu. Güvenlik makamlarına soruşturmalarda geniş yetkiler tanıyan, ancak aynı zamanda yurttaşlık haklarını da önemli ölçüde kısıtlayan yasa paketi dünya çapında eleştirilere hedef olmuştu. Yasa paketindeki bazı yasaların uygulama süresi 2005 yılı sonunda bitiyor. Ancak Başkan George Bush’un, bu yasaların sürelerini uzatacaklarını açıklaması, Washington’da partilerüstü bir tartışmaya neden oldu.

Yurttaşlık yasası mı casusluk yasası mı?

ABD’de 11 Eylül saldırılarının hemen ardından apar topar Kongre’den geçirilen Yurtseverlik Yasası, yurttaşlık hakları savunucuları tarafından casusluk yasası olarak eleştiriliyor. Yasayla güvenlik birimleri terör zanlılarının kovuşturulmasında, gözetleme, telefonların dinlenmesi, evlerin aranması, hatta kütüphanelerde kimin hangi kitabı ödünç aldığına kadar araştırma gibi geniş çaplı yetkilere sahip oldu. Amerikan Federal Soruşturma Bürosu FBI’ın Başkanı Robert Müller yasadan memnun. Müller, Yurtseverlik Yasası’nın, FBI’ın çalışma şeklini önemli ölçüde değiştirdiğini ve terörle mücadelede büyük yardımı olduğunu belirtiyor.

Yasal yaptırımlar ağırlaştırılsın

Ancak yasa paketindeki bazı yasaların süreli olması ve bu yıl sonundan itibaren sürenin dolacak olması yeni tartışmaları beraberinde getirdi. İktidardaki Cumhuriyetçiler bu yasaların uzatılmasını, hatta daha da sertleştirilmesini istiyor. Amerikan Senatosu İstihbarat Komitesi’nin önümüzdeki hafta, zanlıların kişisel bilgilerine ulaşımda FBI’ın yetkilerini daha da artıran bir tasarıyı görüşeceği belirtiliyor. Buna göre kişisel belgelerin yayınlanması için yargıç onayına gerek kalmayacak.

Bush yönetiminin FBI’ı her tür kontrolden muaf hale getirme ve böylelikle devletin gücünü daha da artırma çabalarına direniş ise giderek artıyor. Yurttaşlık hakları örgütü ACLU’dan Gregory Necim rahatsızlığını şöyle dile getiriyor:„Hükümetin zaten istihbarat soruşturmalarında her vatandaşın kişisel bilgilerine erişim imkanı var. Bunun sınırlandırılması gerek.“

Ilımlı Cumhuriyetçilerin endişeleri

Muhalefetteki Demokrat Parti de bu görüşü paylaşıyor. Hatta iktidardaki Cumhuriyetçi Parti’nin ılımlı isimleri arasında da endişeler artıyor. İki partiden bazı politikacılar geçtiğimiz yıl Yurtseverlik Yasası’na karşı makamların yetkilerini kısan bir yasa tasarısı hazırlamış, ancak tasarı oylamaya sunulmamıştı. Bu tasarının şimdi yeniden gündeme getirilme olasılığı var. Cumhuriyetçi Parti’den Bush’un önerilerini aşırı bulan Larry Craig gibi isimlerin de desteğini alan tasarının yasalaşma şansı da mevcut. Craig, amaçlarını şöyle özetliyor: „Devletin gözetleme olanaklarını elinden alma gibi bir niyetimiz yok. Ama devletin, bu ülkenin özgür vatandaşlarının özel alanlarına girme sınırının daraltılmasını istiyoruz.