ABD borç tuzağında
4 Ocak 2011
Alan Valdes 2011 yılından çok ümitli olduğunu söylüyor. Wall Street’te borsa komisyonculuğu yapan Valdes 30 yıllık meslek tecrübesine dayanarak 2011’in son derece parlak geçmeyeceğini ama doğru yolda olunduğunu belirtiyor. Valdes’e göre gelir vergisi indirim süresinin uzatılması en çok orta ve küçük ölçekli şirketlere yarayacak. Perakendecilik branşından gelen son rakamlar da Amerikalıların yeniden para harcamaya başladığını gösteriyor.
New York’un borsa salonlarında yeniden güven ve iyimserlik gözlemleniyor. Yaz aylarının kâbusu dağıldı ve kriz kısa bir aradan sonra tekerrür etmedi. Borsa komisyoncularını en çok endişelendiren, Avrupa ülkelerinin borçları. Borç yükü euroyu frenliyor, doların değer kazanması da yabancı yatırımcıyı ABD’den uzaklaştırıyor.
Borsa simsarı Valdes'e göre İspanya ve Portekiz, ekonomileri küçümsenecek ülkeler değiller. İrlanda ile kıyaslandığında, bu ülkenin ekonomik kapasitesinin önemli olmadığı söyleniyor. Fakat, bebeğinden ölüm döşeğindekine kadar her İrlandalı ayda 250 dolar ödediği takdirde İrlanda borçlarını ancak iki bin yıl sonra kapatabilecek.
Alan Valdes Portekiz ve İspanya gibi ülkelerin iflas etmesinin ise tam bir felaket olacağını söylüyor.
Astronomik borçlar
Peki ya ABD’nin borçları? Mali analiz uzmanı Meredith Whitney, Amerikan eyalet ve devlet borçlarının nedense görmezden gelinmesini eleştiriyor. Whitney, asıl tehlikenin, borçlar karşısında kayıtsız kalınmasından kaynaklandığını ve borç yükünün de en az konut piyasası kadar Amerikan ekonomisini tehdit ettiğini belirtiyor.
ABD kriz patlak verdiğinden beri vergi gelirlerinden yarım trilyon fazla para harcadı. Müflis durumdaki Kaliforniya eyaletinin bütçesi 19 milyar dolar açık veriyor. Emekli sandığı devlete yüksek öğrenimden daha pahalıya geliyor. İllinois eyaleti de sağlık hizmetleriyle üniversitelerin hesaplarını nakit değil senetle ödüyor. İllinois eyaletinin maliye bakanı Daniel Hynes gırtlağa kadar borca battıklarını gizlemiyor ve kamu kesiminde çalışan herkese borçlu olduklarını teslim ediyor.
Tek kurtuluş yatırımda
10 milyar dolar açık veren New Jersey eyaletinin valisi Chris Christie, altyapı projelerini iptal ediyor, binlerce kamu görevlisini işten çıkarıyor. Diğer 47 eyaletin durumu da Kaliforniya, İllinois ve New Jersey’den farklı değil. Vali Christie 'Bundan kaçış yok. Borç krizi geldi çattı. Hepimiz bunun farkındayız. Federal devletin eyaletlerde biriken borçları ödeyecek parasının olmadığının da. Er veya geç bütün eyaletler krizden zararlı çıkacak', diyor.
Eyaletlerin bütçe açığı toplamı bir trilyon doların üzerinde. Washington’dan medet umacak durumda değiller, çünkü federal devletin bütçe açığı 1,3 trilyon doları, birikmiş borçları ise 14 trilyon doları aşıyor.
Borsa endeksi 2010 yılında hazine yardımlarıyla tırmandı. Ama hazine şimdi tamtakır. Canlanmanın bu yıl da sürmesi için Amerikan şirketlerinin yatırım yapması gerekiyor. Nitekim reel ekonominin elinde, İtalya’nın yıllık milli geliri kadar, yani iki trilyon dolar var.
Deutsche Welle Türkçe
Miriam Braun/A.Günaltay
Editör: Gezal Acer