ABD artık tek süper güç değil

Amerikan Newsweek haber dergisinden Fareed Zekeriya, ülkenin en ünlü yazarları arasında. ABD’nin iki elit üniversitesi Yale ve Harvard’da öğrenim görmüş Hindistan doğumlu yazar, dış politika ve güvenlik politikaları alanında yazıları ilgiyle izlenen bir isim. Zekeriya dünya ve ABD’deki gidişatla ilgili şu saptamada bulunuyor:

“Dünyanın en büyük şirketi Çin’de. Dünyanın en zengin adamı bir Meksikalı. En yüksek gökdelen Dubai’de bulunuyor, en büyük kumarhane ise Çin’de, Macao’da. Beş, on ya da on beş yıl önce Amerikalılar tüm bu kategorilerde öndeydi.”

'Diğerlerinin yükselişi'

Zekeriya bu olguyu, süper gücün çöküşü değil, ‘diğerlerinin yükselişi’ kavramıyla açıklıyor. Çin, Rusya, Hindistan gibi ülkelerin yükselişini gözlemleyen siyaset bilimci, ABD’nin bu değişen dünyaya ayak uydurması gerektiğini söylüyor:

“Siyasi liderlik konseptinin değiştiğini görmemiz gerekiyor. Bir yönetim kurulunun başkanı, diktatör değil, başkan olduğu sürece başarılı olabilir.”

Zekeriya, yeni Amerikan başkanının George Bush’tan daha az otoriter, daha uyumlu ve daha az tehditkâr olması gerektiğini vurguluyor.

Filozof ve siyaset bilimci Francis Fukuyama ise bunu şu anki yönetimin de kavramaya başladığı görüşünde. “Başkan Bush, Başkan Bushluktan geri adım attı, zorunlu olarak dış politikada işbirliğine daha fazla önem vermeye başladı” diyen Fukuyama ABD’nin gücünü doğru bir şekilde kullanmayı öğrenmesi gerektiğini belirtiyor.

“ABD iyi niyetli bile olsa, gücünü doğru yönde kullanacağına hiçbir şekilde güvenemeyiz. Çünkü dev bir goril hata yaparsa devirdiği çamların sayısı da çok fazla olur.”

Süper gücün günleri sayılı mı?

Fukuyama Irak savaşını örnek göstererek ABD’nin süper güç olarak günlerinin sayılı olduğunu belirtiyor:

“Yirmi yıllık Amerikan egemenliği sona eriyor. Bu gelişime karşı koyabilecek hiçbir güç göremiyorum. Amerikan yönetiminde de bu tür bir irade yok. Kaynakların dağılımı, alım gücü, askeri güç, hepsinde dengeler değişiyor.”

Tarihçi Robert Kagan ise tamamen farklı bir görüşü savunuyor. Kagan şu an çok şeyin değiştiğini, dengelerin kaydığını, ancak ABD’nin süper güç konumunu koruduğunu belirtiyor:

“ABD’nin düşüşte olduğu sabit fikrini abartılı buluyorum. Hangi alana bakarsanız bakın, askeri, ekonomik, diplomatik ya da kültürel güç olarak ABD öncü rolünü koruyor. Çinli strateji uzmanlarının analizleri de aynı yönde: Ortada tek bir süper güç, ama çok sayıda da büyük güç var.”