080909 Fortschritt Barometer EU

Bir ülke düşünün, gayri safi yurtiçi hâsılası oldukça yüksek, üretim had safhada, ancak gelir dağılımı adil değil, üstelik çevre de büyük zarar görüyor. Bu ülke, olumsuz özelliklere rağmen, ekonomik istatistiklerin değerlendirildiği araştırmalarda ilk sıralarda yer alırdı; zira pek çok ekonomik değerlendirmede yalnızca ülkelerin gayri safi yurtiçi hasılasındaki değişim baz alınıyor. Gayri safi yurtiçi hâsıla son yetmiş yılda uluslararası bir ölçü birimi olarak tüm dünyada kabul gördü. Avrupa Birliği Komisyonu buna son vermek istiyor. Avrupa Birliği Komisyonu’nun çevreden sorumlu üyesi Stavros Dimas, gayri safi yurtiçi hâsılanın bir ülkedeki yaşam koşullarını açıklamakta yetersiz kaldığı, dolayısıyla siyasi girişimlere neden gösterilmek için de uygun olmadığı görüşünde. Dimas, “Gayrisafi Yurtiçi Hasıla bir ülkede ekonominin işlediğinin göstergesinden başka bir şey değil. Bu refahı ölçmek için bir araç olamaz. Gayri safi yurtiçi hasıla yaşam kalitesini belirleyen çevre, toplumsal birlik gibi faktörler hakkında hiçbir bilgi vermiyor, mutluluğu ölçmenin ise yanından bile geçmiyor" diyor.

Mutluluk ölçülebilir mi?

Peki mutluluk nasıl ölçülür? Ya sosyal barış? Avrupa Birliği Komisyonu’nun çevreden sorumlu üyesi Stavros Dimas, bu tür ölçümler yapmanın zor olduğunu belirtiyor. Ancak Dimas, İsveç’in yönetiminde olan Avrupa Birliği dönem başkanlığı ile gayri safi yurtiçi hâsıladan daha kapsamlı veriler ortaya koyabilecek ölçütler bulunması konusunda hemfikir. İsveç Çevre Bakanı Vekili Elisabeth Falemo “refah ve yaşam kalitesi, büyüme rakamlarından anlaşılamıyor. Bu nedenle diğer faktörleri de ölçmek için yeni kriterler bulmak zorundayız. Dolayısıyla gayri safi yurtiçi hasıla ileride refahı ölçmede kullanılan tek araç olmayacak" sözleriyle bunun bir zorunluluk olduğunu ifade ediyor.

Yalnızca gayri safi yurtiçi hâsılanın temel alınması oldukça mantıksız sonuçların ortaya çıkmasına da yol açabiliyor. Örneğin, enerji israfı gayri safi yurtiçi hâsılayı arttırıyor. Dimas, somut bir örnek veriyor: “Bir ülke ormanlarındaki ağaçları kesip, odun olarak sattığında gayri safi yurtiçi hâsılasını yükseltir. Ancak orta ve uzun vadede bakıldığında, odunculuk doğal sermayenin ölçülemeyecek şekilde tahrip edilmesine yol açtığından çevre ve dolayısıyla da toplumun refahına zarar verecektir.”

2010'da çevre endeksi

Avrupa Birliği Komisyonu ve Dönem Başkanı İsveç, Aralık ayında Kopenhag’da yapılacak olan Birleşmiş Milletler İklim Zirvesi’ne de hazırlık olması amacıyla yeni kriterleri bir an önce uygulamaya koymak istiyor. Avrupa Birliği Komisyonu 2010 yılından itibaren büyüme rakamlarının yanı sıra çevrenin durumunu da ölçen bir endeks hazırlamayı amaçlıyor. Ayrıca, kadın erkek eşitliği, şehirlerdeki yaşam kalitesi gibi sosyal faktörlerin de karşılaştırmaya tabi tutulması isteniyor. Yeni ölçüm metotu uygulamaya konduğunda, ülkelerin ekonomik güçlerine göre sıralandığı listeler tepetaklak olabilir.

Christoph Hasselbach / Çeviri: Başak Özay

Editör: Ahmet Günaltay