AB, İran konusunda geri adım attı

İran’ın nükleer programıyla ilgili krizde kısmi bir yumuşama sağlandı. İran’ın uzlaşmaz tutumu üzerine, AB adına bu ülkeyle görüşmeler yürüten Almanya, Fransa ve İngiltere, konuyu BM Güvenlik Konseyi’ne taşıma kararı almış, bunun üzerine Tahran yönetimi, Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması’ndan çekilebileceği tehtidinde bulunmuştu. Karşılıklı restleşmelerin ardından şimdi, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Guvernörler Konseyi’ndeki AB temsilcileri, ortamın daha fazla gerilmesini engellemek amacıyla İran konusunu BM Güvenlik Konseyi’ne taşımaktan vazgeçtiklerini açıkladılar.

AB’nin İran konusunda geri adım atmasının en önemli nedeni olarak, BM Güvenlik Konseyi’nin veto yetkisine haiz beş üye arasında bulunan Rusya ve Çin’in direnmesi gösteriliyor. Özellikle İran’dan doğalgaz alan Çin’in, ekonomik kayba uğramak istememesi nedeniyle Güvenlik Konseyi’nde Tahran’a yaptırım uygulanmasını öneren olası bir karar tasarısını veto etmesine kesin gözüyle bakılıyor.

BM fikri rafa kaldırıldı

Almanya, İngiltere ve Fransa’nın önderliğindeki AB ülkeleri, İran’ın nükleer faaliyetlerinin BM Güvenlik Konseyi’ne taşınması konusunda karar tasarısı hazırlığına girişmişti. Ancak bu karar tasarısının, diplomatik ifadeyle, basit bir “bilgi verme“ şeklinde mi olacağı yoksa “İran’ın anlaşmalardan doğan yükümlülüklerini yerine getirmediği“ şeklinde daha sert bir üslupla mı kaleme alınacağı konusunda uzlaşma sağlanamamıştı.

Tartışmaların büyümesi üzerine AB, bu fikrini şimdilik rafa kaldırdı. Bunun yerine Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Başkanı Muhammed El Baradey’in İran’ın nükleer programına ilişkin geniş kapsamlı bir rapor hazırlaması üzerinde mutabık kalındı.

İran’ın tepkisi

Konunun BM Güvenlik Konseyi’ne intikal ettirilmesine şiddetle karşı çıkan İran’ın Viyana Büyükelçisi Ali Sultani, kendilerini devre dışı bırakacak her türlü çözüme karşı olduklarını vurgulayarak “Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı bu konuyla ilgili bağımsız ve teknik bir kurumdur. Eğer bizden başka yetkileri de devretmemiz isteniyorsa bu konuda üye ülkeler görüşmeler yapmalıdır. Ancak bu yetkilerin başka organlara bizim onayımız olmadan devri kesinlikle yasal bir zeminden yoksundur“ açıklamasında bulundu.

İran, “barışçı amaçlara hizmet ettiğini“ öne sürdüğü uranyum zenginleştirme projesini sürdürmekte ısrar ediyor. Enerji elde etme çalışmalarında yurtdışına bağımlı olmak isteyen Tahran yönetimi, bu nedenle uranyum maddesinin dışardan temin edilmesi önerisine karşı çıkıyor.

ABD’nin şüpheleri artıyor

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın Amerikalı üyesi Greg Shulte ise İran’ın nükleer faaliyetlerine ilişkin şüphelerin arttığını savunarak, “Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Guvernörler Konseyi’nin, İran’ın nükleer programına ilişkin yaklaşımında ciddi şüpheler var. Bu nedenle AB temsilcilerinin önerdiği gibi konuyu BM Güvenlik Konseyi’ne taşıma fikri giderek daha fazla kabul görüyor“ dedi.