AB, İran konusunda BM'den umutlu

İran, birkaç hafta önce, İsfahan’daki tesislerde uranyum zenginleştirme çalışmalarına yeniden başladı. Avrupa Birliği, bunun, geçen yılın Ekim ayında imzalanan Paris Anlaşması’na aykırı olduğu kanısında. Oysa anlaşma gereği Tahran, diplomatik bir çözüm bulununcaya dek, silah üretiminde kullanılabilecek her türlü malzemenin üretimine ara vereceğini taahhüt etmişti.

Paris süreci böylece sona ermiş oldu. Avrupa Birliği’nin bir sonraki adımı ne olacak? Meselenin BM Güvenlik Konseyi’nin önüne taşınması en mantıklı çözüm gibi görünüyor. Avrupa Birliği, Güvenlik Konseyi’nin, yaptırımlar uygulayarak, diplomatik çözüm bulunmasını sağlayabilceğini umuyor. Ancak İran’a ambargo uygulanması, en azından şimdilik söz konusu değil.

İran’la yakın ekonomik ilişkileri olan Rusya, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nun bu girişimini desteklemediğini bildirdi. Çin de bu konuda henüz kararsız. Avrupa Birliği, şimdilerde Çin ve Rusya’yı ikna etmeye çalışıyor. Zira 19 Eylül’de Viyana’da konuyla ilgili önemli bir zirve düzenlenecek.

AB’nin teklifi

Avrupa Birliği, Fransa, Almanya ve İngiltere aracılığıyla Tahran’a teklif götürmüştü. Sivil amaçlarla kullanılmak şartıyla, İran’a nükleer yakıt sağlanması önerildi. Ancak Tahran yönetimi, barışcıl amaçlarla enerji üretmeye ve bu bağlamda uranyum zenginleştirme çalışamları yapmaya hakkı olduğunu ileri sürerek, teklifi reddetti.

İran, hukuki açıdan haklı, çünkü barışçıl amaçlarla atom faaliyetlerinin yürütülmesi yasak değil. Tahran da atom silahı programına sahip olduğuna dair suçlamaları kabul etmiyor.

Avrupa için diplomatik yenilgi

Avrupa Birliği yetkilileri, umutlarını gelecek hafta New York’ta yapılacak Birleşmiş Milletler Zirvesi’ne bağlamış durumda. İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinecad’ın da katılcağı zirvede, konunun resmen olmasa da, gündeme gelmesini umuyorlar.

Ancak aslına bakılacak olursa, Avrupa Birliği, meseleyi derhal Güvenlik Konseyi’ne taşımaktan yana olan Amerika Birleşik Devletleri’ni bu konuda frenledi, son bir girişimde bulunmaya ikna etti. Ancak bu girişim başarısızlıkla sonuçlandı. Bu da Avrupa Birliği için dış politika alanında yenilgi anlamına geliyor.