Çin'e silah ambargosunun kaldırılması tehlikede
25 Mart 2005
Ambargoya son verme planları AB’yi böldü. Fransa Cumhurbaşkanı Jacques Chirac, Çin’e silah satabilecekleri günü iple çekiyor, Almanya Başbakanı Gerhard Schröder de onu destekliyor. İngiltere Başbakanı Tony Blair ise daha çekimser davranıyor. Nedeni de ambargo tartışmalarını önemsememesi. Çin’e silah satılmasına en çok karşı çıkanlar Danimarka ve İsveç. Ambargoyu kaldırma planları bütün AB ülkelerinde yoğun muhalefetle karşılaşıyor.
Alman koalisyon hükümetinin Yeşiller kanadı ambargoda ısrarlı. Dışişleri Bakanı Joschka Fischer’in silah satışlarına sıcak bakmadığını söyleyen Başbakan Schröder, “Ama ambargo Almanya açısından sembolik değer taşıyor. Silah ihracat yasasının kısıtlayıcı maddeleri zaten Çin’e silah satmamıza izin vermiyor” diyor. ABD de dışardan bastırıyor. Başkan George Bush ve Dışişleri Bakanı Rice, silah ambargosunun kaldırılmasının yanlış bir sinyal olacağını söylemişlerdi.
AB’nin 2004 zirvesinin kapanış bildirisinde “Çin ile ilişkilerin son derece iyi gelişme gösterdiğinden söz edilmekte, medeni ve siyasi haklarla ilgili uluslararası anlaşmanın Çin tarafından onaylanması temenni” edilmekteydi. Bu gerekçeye dayanarak da Birlik Konseyi silah ambargosunun kaldırılması için siyasi irade gösterecekti.
Tayvan’a askeri müdahale tehdidi
İnsan Hakları Konvansiyonu’nu imzalamayan Çin’in aynı zamanda Tayvan’a askeri müdahale tehdidinde bulunması da ambargoyu tartışma gündemine taşıdı. Çin Dışişleri Bakanı’nın, “Tayvan yasası yüzünden dünya kamuoyunun endişelenmesine mahal” olmadığı şeklindeki sözleri, Avrupa basınında, “O zaman bu yasayı neden çıkardınız” sorusunun sorulmasına yol açmıştı.
AB’nin ikilem içinde olduğu kesin. Çünkü ambargo kağıt üzerinde kaldı. Fransa ve İtalya 2003 yılında Çin’e 413 milyon Euro’luk silah satmışlardı. Fransa, silah ticaretine şeffaflık kazandıracak sert kurallara kesinlikle karşı çıkıyor. 129 milyar Euro’luk ithalat yaptığı AB’ye 48 milyar Euro değerinde mal satan Çin 25’ler Avrupası’nın stratejik önemdeki ikinci büyük ticari ortağı.
AB’nin dış ilişkiler temsilcisi Javier Solana ambargonun adil olmadığını ve Haziran ayına kadar kalkacağını da sanmadığını söylüyor. Ama silah ambargosunu kaldırma tarihinin ‘teorik’ olarak değişmeyeceğini eklemeden de edemiyor.