Çin-Tayvan gerginliği tırmanıyor

Daha birkaç hafta önce Tayvan ve Çin, karşılıklı doğrudan uçuşların başlatılmasıyla ilgili görüşmeler yapıyordu. İki ülke arasındaki ekonomik ilişkiler de hiç olmadığı kadar iyi durumdaydı. Ancak bağımsızlık ilânı durumunda Tayvan’a karşı Çin’in askeri müdahalede bulunacağı yönündeki yasa tasarısının, devam eden Ulusal Halk Kongresi’nde müzakere edilmeye başlanması, Pekin-Taypei arasında yeniden soğuk rüzgarların esmeye başlamasına neden oldu.

Çin’in barışçıl çözümden yana olduğunu belirten Parlamento Başkan Yardımcısı Wang Zhaoguo, “Umut kıvılcımları varolduğu sürece, iki ülkenin barış içinde yeniden birleşmesinin sağlanabileceğini“ söyledi. Ancak Wang, Çin’in askeri bir müdahaleden de çekinmeyeceğinin altını çizerek şöyle konuştu:

"Biz asla şiddete tövbe etmedik. Yasa tasarısı, Tayvan’daki bağımsızlık yanlılarının ülkenin herhangi bir şekilde veya herhangi bir isim altında ayrılma teşebbüsünde bulunması halinde ve barışçıl bir şekilde yeniden birleşme yönünde çareler tükendiğinde devletin barışçıl olmayan yöntemler kullanmasını öngörüyor.”

Tasarının onaylanması bekleniyor

Önümüzdeki Pazartesi günü 3000 delegenin, sözkonusu tasarıyı onaylaması bekleniyor. Yasa tasarısına göre Tayvan’a askeri müdahale kararını Askeri Komisyon ve Çin yönetimi verecek ancak parlamentonun da önceden konuyla ilgili haberdar edilmesi gerekecek.

Çin’in bu adımı, doğal olarak Tayvan’da olumsuz yankı buldu. Karar verme özgürlüklerinin ellerinden alınmak istendiğini ve Pekin yönetiminin, Tayvan’ı istila etmeyi amaçladığını savunan Devlet Başkan Yardımcısı Anette Lu, tepkisini şöyle dile getirdi:

“Çin Halk Cumhuriyeti, hazırladığı bu yasa tasarısıyla, Tayvan’ı yoketmek istediğini tüm dünyaya açıkça ilân etmiştir. Çin, bu adımından dolayı uluslararası kamuoyu tarafından sert bir şekilde kınanmalıdır.“

Tayvan Çin'den kopmak istiyor

Taipei hükümeti, Çin’in hazırladığı ve “Ayrılmayı Önleme Yasası“ olarak adlandırılan tasarının, Tayvanlılar'ın, bağımsızlıkla ilgili her türlü düşüncelerine karşı bir tehdit olduğu görüşünde. Pratikte 50 yıldır bağımsız olan Tayvan, resmiyette ise hâlâ Çin Halk Cumhuriyeti adı altında tanınıyor. Ülke Anayasası’nda da ülkenin, “Çin’in bir parçası olduğu“ hükmü yeralıyor. Ancak sol-liberal eğilimli Devlet Başkanı Chen Shui-Bian, kapsamlı bir anayasa reformu çerçevesinde, bu maddeyi de yürürlükten kaldırmak istiyor. Pekin yönetimine göre ise bu “bağımsızlık ilânı“ anlamına geliyor. İşte hazırlanan yasa tasarısı, asıl bu düşüncenin önünü tıkamayı hedefliyor.

Tayvan Başbakanı Frank Hsieh, önümüzdeki Pazartesi günü gerçekten de tasarının Çin Ulusal Halk Kongresi’nde kabul edilmesi durumunda, kendilerinin de derhal karşı adımlar atacağını açıkladı:

“Çin’in bu yasayı kabul etmesi durumunda, ben de Anayasamızda yeralan ilk alt maddenin yürürlükten kaldırılmasından yana tavır koyacağım.“

Tayvan'ın müttefiki ABD

Ancak bazı uluslararası gözlemciler, bunun, Pekin tarafından “ağır bir tahrik“ olarak algılanacağı ve Tayvan’a yönelik olası bir askeri müdaheleye belki de meşruiyet kazandıracağı görüşündeler. Tayvan’ın güvenlik alanındaki en önemli müttefiki ABD, Çin’in hazırladığı “Ayrılmayı Önleme Yasa Tasarısı“nın şu aşamada işleri zorlaştırıcı bir rol oynayacağı değerlendirmesini yaptı ve Pekin’e bu adımı “yeniden gözden geçirmesi“ yönünde tavsiyede bulundu.