Çin ekonomide rota mı değiştiriyor?

Çin’in doğusunda, özel teşebbüsün merkezi Wenzhu kentinde, genç işçiler mavi-sarı tulumlarının içinde, dikiş makinaları ile dolu devasa bir fabrikada, dünyada “Golden Wheel” markası ile satılan erkek giysilerini dikiyor.

Mao’nun eşi bir zamanlar “Kapitalizmin kuyruğunun kesmek gerek” demişti. Ama ülke 70’li yılların sonlarından itibaren ideolojik zincirlerini gevşetmeye başladı. Ekonomideki bu hareketlenmenin sunduğu fırsatları Wenzhu sakinleri en hızlı farkedenler arasında yer alıyor. 10 binlerce aile, arkadaş ve akrabaları ile ellerindeki paraları birleştirip kolay üretilebilir malları imal etmeye başlamış. Düğme, fermuar dikimi ile başlayan üretim pil, çakmak,ayakkabı ve giysi üretimine kadar uzanmış. Wenzhulular bu üretim biçimi sayesinde sadece iç pazarı fethetmekle kalmamış, yurtdışında da yer edinmiş. Kent idaresinden Cia Hao, neden bu ürünlere yoğunlaştıklarını şöyle açıklıyor:

“Wenzhu’nun, hükümetin desteği olmaksızın yüksek teknoloji sektöründe yer edinmesi olanaksızdı. Bu nedenle o dönemde üretim paletimiz neredeyse sadece tekstil ve deri ürünlerinden oluşuyordu. Geçen yıllar içinde dünya pazarında kaydedeğer bir paya sahip olduk. Bunun yanı sıra dünya genelinde satışa sunuşan çakmakların yüzde 80’li Wenzhu üretimi.”

Özel girişimcilerin kenti Wenzhu

Gerçekten de dünya pazarlarında Wenzhu demek özel girişimcilik ile eş anlama gelir oldu. Kentteki yedi buçuk milyon kişinin toplam serveti, Çin Devlet Bankası’na göe 30 milyar eurodan fazla. Bununla birlikte Wenzhu, Şenzhen serbest bölgesinden sonra ülkenin en zengin kenti konumunda.

İşçilerin kazancı ise ayda ortalama 100 euro civarında. Wenzhu’daki işçilerin çoğu, başka bölgelerden geliyor. İşletmeciler, alınan ücreti az bulan çok sayıda işçinin işi bıraktığını, bunun da daha da genişlemeyi hedefleyen bazı işletmelerin planlarını baltaladığını anlatıyor.

Bir diğer sorun ise başlangıçta sadece Wenzhu’da üretilen ayakkabı türü ürünlerin artık ülkenin iç kesimlerinde de üretilebilmesi. Çalışmak için başka bir kente göç eden işçilerin de bu nedenle daha az kazansalar bile, kendi kentlerinde kalıp, orada çalışmayı tercih ettiği belirtiliyor.

İşçi kaybını önleme girişimi

Orta vaadede işçi kaybı demek, Wenzhu’nun elindeki pazarları başka bölgelere, ya da ülkelere kaptırması demek anlamına geleceğinden işletmeciler bir çözüm yolu arıyor. İşletmeciler arasında bunun için ucuz üretimden sıyrılmak gerektiği kanısı yaygın, dahası bu yolsa ilk adımlar atılmış bile. Örneğin SharMoon adlı Çin firması, kaliteli İtalyan markası olarak konumlanmış olan Zegna ile işbirliği yapmaya başlamış.

İşletmeciler kaliteli üretine geçmedikleri takdirde şehirdeki üretimin öleceğinin, örneğin ayakkabı fabrikalarının üçte ikisinin beş yıl içinde kapanacağının farkında.