Velika seoba Slovenaca

Od oko 180 slovenačkih diplomata, stručnjaka i tehničkog personala koji od 1. maja 2004. godine svakodnevno rade na predstavljanju svoje zemlje u Evropskoj uniji, jedna trećina ih ovih dana pakuje kofere jer je ovo poslednja nedjelja slovenačkog predsjedavanja Evropskokoj uniji. Formalna primopredaja dužnosti predsjedvajućeg obaviće se, tradicionalno, tačno na polovini kalendarske godine, a tu ulogu će od 1. jula obavljati Francuska.

Slovenački plusevi

Šestomjesečno predsjedavanje dvomilionske Slovenije gotovo 500-milionskom Evropskom unijom, zvanično se u Briselu ocjenjuje vrlo uspješnim. Za vrijeme slovenačkog mandata, Kosovo je 17. februara proglasilo nezavisnost. Bosna i Hercegovina i Srbija su potpisale Sporazume o stabilizaciji i pridruživanju, a sve zemlje zapadnog Balkana su dobile svoje mape puta za postepeno ukidanje viznih ograničenja. U svim ovim zemljama prethodno su stupili na snagu sporazumi o liberalizaciji viza i readmisiji. Usvojena je strategija o uključivanju zemalja jugoistočne Evrope u zajedničku infrastrukturnu mrežu EU i podržan je prijedlog Evropske komisije o povećanju finansijske podrške zemljama zapadnog Balkana i Turskoj do 2011. godine od čak 7,6 milijardi eura.

Na unutar-evropskom planu, nakon više od četiri godine sporenja usvojena je Direktiva o radnom vremenu unutar EU; na martovskom samitu šefova država ili vlada usaglašeni su stavovi o strateškom pristupu 27-rice prema pitanjima energije i klimatskih promjena; otklonjena je poljska blokada u pregovorima o strateškom partnerstvu između EU i Risije; uspješno je organizovan redovni godišnji samit između EU i Sjedinjenih Američkih Država; usvojena je strategija stvaranja Mediteranske unije od 40 zemalja među kojima su i Albanija, Bosna i Hercegovina, Crna Gora i Hrvatska, itd.

Slovenački minusi

Najveći minus u regionalnoj politici Slovenije je nastavljanje tradicionalne real-političke prakse Evropske unije, po kojoj su problematične zemlje i konfliktna područja dobijali veću podršku i pažnju od onih koji su predano i tiho radili na kursu evropskih integracija.

Albanija je za slovenačkog predsjedništva bila marginalizirana uprkos svim institucionalno-administrativnim slabostima zvanične Tirane u pogledu prihvatanja i izvršavanja evropskih zadataka. Makedonija je prepuštena na milost i nemilost Grčke u pronalaženju izlaza iz blokade koja je izazvana sporenjem oko imena. Crna Gora, u kojoj nije bilo vidljivih turbulencija ni na političkom ni na ekonomskom planu, ostala je takođe manje-više zaboravljena. Bosna i Hercegovina je potpisala Sporazum o stabilizaciji, ali ni jedno od pitanja njene ustavnopravne nefunkcionalnosti nije ni dotaknuto. Najveće nepravde, Slovenija je, ipak, nanijela najbližem istočnom susjedu, Hrvatskoj koju je zbog međudržavnih graničnih sporova i Zaštitnog ekološko-ribolovnnog pojasa, realno, uspopravala u procesu pregovora sa Evropskom unijom.

Jedna mala sjevrena zemlja i njeno NE

Na unutarevropskom planu Slovenija je podbacila u razrešavanju krupnih imigracijskih problema i nepovoljnog viznog režima između EU i Sjedinjenih Država, ostavila je potpuno otvorenim pitanje agrarne reforme. Slovenija će, doduše ne svojom krivicom, ponijeti hipoteku predsjedavajućeg za čijeg je mandata, jedna mala sjeverna zemlja približne veličine kao Slovenija, odbacivanjem Lisabonskog reformskog ugovora zablokirala institucionalne reforme unutar EU i kompletan proces daljeg proširenja izvan njenih sadašnjih granica.

Konačnu riječ o šestomjesečnom upravljanju Unijom daće, ipak, u utorak i najviše demokratski izabrano tijelo EU, Evropski parlament na vanrednom plenarnom zasijedanju u Briselu.

Ne treba ipak zaboraviti da je Slovenija bila prva među 12 novoprimljenih zemalja koja je obavljala dužnost rotirajućeg predsjedništva; da je sa 20.000 kvadratnih kilometara među najmanjim članicama Unije i da je razdoblje u kojem je bila prva među jednakima, bilo prepuno regionalnih, unutar-evropskih i globalnih izazova.

Najveće pouke slovenačkog predsjedništva budućim članicama unije mogla bi biti sposobnost i stručnost slovenačke javne administracije, odnos svakog pojedinca prema preuzetim obavezama, uzorna koordinacija, snažna prezentacija nacionalnog identiteta i vrhunski smisao za državni marketing.