Teško je biti useljenik u Nemačkoj

Useljenici se ponovo nalaze u centru pažnje nemačke javnosti. Ali ovoga puta ne radi se o stalnim temama poput kriminala ili useljavanja zbog socijalnih povlastica, već o lošem obrazovanju.

Činjenica je da se Nemačka, prema međunarodnoj studiji o stepenu obrazovanja odraslih, tzv. studiji PISA, nalazi tek negde na sredini liste. Krivicu za to, bar tako ovih dana pišu mediji, snosi nizak stepen obrazovanja socijalno ugroženih slojeva društva. I useljenika. Ta ocena je paušalna, i bez pardona.

Dakle, da ponovimo gradivo još jednom: useljenici pljačkaju naše socijalne sisteme, useljenici su kriminalci, useljenici u velikoj meri doprinose zaglupljivanju nemačkog društva. I šta će, kad to čuje, da misli prosečan Nemac? „Stranci, idite tamo odakle ste došli“ – to je jedno od rješenja koje se nameće samo po sebi.

Ali da se osvrnemo malo na noviju istoriju Savezne Republike Nemačke. Nakon Drugog svetskog rata postojao je Maršalov plan koji je pomogao da se Zapadna Nemačka ponovo izgradi. Četrdeset godina kasnije, nakon ujedinjenja dveju nemačkih država, svi građani Nemačke plaćali su, i još uvek plaćaju, doprinos za obnovu Istočne Nemačke.

Dakle imamo slučaj da se nakon dve diktature (sa različitim predznakom) građanima pomoglo da izađu iz teškog socijalno položaja, bez da su morali da napuštaju svoje domove. Takav proces, bar u takvom obimu, nije zabeležen u istoriji. Zbog toga što je građanima Nemačke, i na istoku i na zapadu, bila pružena šansa, Nemačka je postala bogata i privlačna. A samim tim i cilj za useljenike.

Ali i u bogatoj Nemačkoj mnogi, i useljenici i starosedeoci, žive na ivici društva. Nizak stepen obrazovanja usko je povezan sa lošim socijalnim stanjem, i to i kod stranaca i „domaćih“. Ali stalno i isključivo paušalno optuživati strance za nizak stepen obrazovanja – to je jednostavno neobrazovano.

Jedan primer iz svakodnevice. Prilikom upisivanja u školu, decu pitaju da li potiču iz useljeničke porodice. I sve se to lepo upiše u lični karton. Kada roditelji upitaju koja je svrha tog podatka, onda dobiju lapidaran odgovor da se jednostavno radi o statistikama. Vlasti dakle više zanima poreklo deteta, a ne recimo natprosečna nadarenost. Takvi slučajevi su mi više nego poznati. Deca su u međuvremenu među najboljim učenicima, preskaču razrede, ali ta činjenica se ne pojavljuje ni u jednoj statistici.

U javnoj percepciji nešto mora da se promeni. Ne, ja ne tražim ulepšavanje često katastrofalnih uslova u kojima useljenici u ovoj zemlji žive, ali vrlo bi me radovalo kada bi moj nemački komšija malo češće čuo i uspešne priče čiji glavni protagonisti su, gle čuda, stranci. To bi možda promenilo njegovu sliku sveta i možda ubuduće „krivca“ ne bi prvo tražio među došljacima (usput, i jedan Bavarac u Hamburgu je u neku ruku osoba sa useljeničkom pozadinom, zar ne?) nego možda i kod sebe.

Zemlja pesnika i mislilaca mora malo da razmisli u ovom globalizovanom svetu: useljenici obogaćuju društva u kojima žive i njihove socijalne sisteme, oni doprinose ekonomskom boljitku. S druge strane, socijalno ugroženima, bez obzira na to da li se radi o „domaćima“ ili pridošlicama, treba pomoći, a za to su potrebne jasne političke odluke.

Došlo je vreme da se na pojam „useljenička pozadina“ gleda pozitivno, a ne da se on (politički korektno) od strane lingvista proglašava „antipojmom“ godine. Budimo iskreni: da li je u jednom modernom, otvorenom društvu uopšte važno nečije poreklo? Za lični identitet to igra neku ulogu, ali van te sfere, pri upisu u školu, zapošljavanju itd? Sigurno ne.

Samo malom broju građana Nemačke poznato je da zvanično u kategoriju osoba sa migrantskom pozadinom spadaju svi oni koji su nakon 1955. doselili u Nemačku, kao i njihova deca i unuci koji su ovde rođeni.

Komentar: Robert Švarc
Odgovorni urednik: Ivan Đerković