Rat na 38. paraleli

27. jul 1950: Snage iz komunističke Severne Koreje prelaze 38. paralelu i počinju na jugu pravi osvajački pohod. Za samo nekoliko dana imale su čitavu zemlju pod kontrolom. Tako je počeo rat dug 37 meseci, koji je prema različitim procenama, 4,5 miliona ljudi koštao života.

Koreja, inače pod okupacijom Japana od 1910. do 1945, podeljena je od kraja Drugog svetskog rata: Oblast severno od 38. uporednika je pod sovjetskom kontrolom, jug pod američkom. U avgustu 1948. u Seulu je proglašena Republika Koreja. 9. septembra general Kim Il Sung reaguje na to osnivanjem na severu Demokratske Narodne Republike Koreje.

Posle napada komunističkih snaga na Južnu Koreju duž 38. paralele, UN su na insistiranje SAD još u julu 1950. odlučile da vojno podrže Južnu Koreju. Ukupno 40.000 vojnika iz više od 20 država poslato je u Koreju, od toga 36.000 Amerikanaca. Situacija se ubrzo promenila: saveznici su brzo osvojili skoro celo poluostrvo.

15. septembra 1950. savezničke trupe pod vođstvom američkog generala Daglasa Mekartura sletele su u blizini grada Inchena u jugozapadnom delu zemlje. Nešto kasnije je Seul ponovo u rukama saveznika, sredinom oktobra osvojen je Pjongjang. Čini se da je okončanje rata sve bliže - ali tada je Kina poslala snage u znak podrške Severnoj Koreji.

Sredinom oktobra počinje kineska intervencija. Najpre samo manja udruženja pružaju podršku. Krajem oktobra prvi veliki kontigent "dobrovoljačke Maove vojske" krenuo je ka Severnoj Koreji. 5. decembra je Pjongjang, jedini glavni grad jedne komunističke zemlje, koji su tokom Hladnog rata osvojile zapadne trupe, ponovo u severnokorejskim-kineskim rukama.

U januaru 1951. počinje kinesko-severnokorejska ofanziva. Oko 400.000 Kineza i 100.000 Severnokorejaca daleko su potisnuli savezničke snage. U aprilu iste godine general Mekartur je razrešen dužnosti, nakon što je od američkog predsednika Trumana zatražio da se protiv Kine koriste atomske bombe. Njega je nasledio general Metju B. Ridžvej.

Protivničke strane su sredinom 1951. zastale otprilike na granici utvrđenoj pre rata između Severa i Juga. Od tada savezničke snage i njihovi protivnici vode ogorčene borbe, koje su trajale do okončanja ratnih operacija u leto 1953. - iako su još u julu 1951. započeti mirovni pregovori.

Rat u Koreji je bio prvi rat u kojem su vojno učestvovale UN. Veliki deo vojnika u sastavu snaga UN činili su američki vojnici. Na drugoj strani, stotine hiljada Kineza i Rusa podržali su Severnokorejce.

Korejski rat je od početka bio vazdušni rat. Ukupno su američke snage bacile oko 450.000 tona bombi, pa čak i napalm bombi na Severnu Koreju. Razmere uništenja su ogromne: skoro svi veliki gradovi države su na kraju rata sravnjeni s zemljom.

Kada su savezničke snage 1953. započele povlačenje iz Koreje, milioni ljudi su izgubili živote. Različiti su podaci o broju ubijenih vojnika. Pretpostavlja se da je oko pola miliona korejskih vojnika poginulo tokom rata, osim toga oko 400.000 kineskih. Saveznici govore o 40.000 žrtava, velika većina - 90 odsto - su Amerikanci.

Još tokom vojnih operacija - od sredine aprila i početka maja 1953. - dolazi do prve razmene zarobljenika između zaraćenih strana. Do kraja godine su predati ostali zatvorenici. Na strani UN je više od 75.000 Severnokorejaca i 6.700 Kineza. Druga strana je pustila oko 13.500 osoba, od toga 8.300 Južnokorejaca i više od 3.700 američkih vojnika.

Posle dve godine, pregovori o primirju započeti 10. jula 1951, okončani su sporazumom u Panmundžomu. Podela ostrva je zacementirana: 38. paralela je utvrđena kao granica između Severne i Južne Koreje. Mirovni ugovor nikada nije potpisan, sa stanovišta međunarodnog prava, obe zemlje su do danas u ratnom stanju.

Prividna idila predela na graničnom mestu Panmundžom: Do danas je granica duž 38. paralele, najoštrije kontrolisana granica na svetu. Duž linije primirja iz 1953, Sever i Jug su podeljeni demilitarizovanom zonom dužine 250 kilometara i širine četiri kilometra. Još uvek tamo svakodnevno stoje vojnici obeju strana jedni naspram drugih.