Kriminalci ugrožavaju bezvizni režim

Potpuno slučajno u danu kada je Tomislav Petrović iz tuzlanskog naselja Lipnica, iz vatrenog oružja u četvrtak ubio šest osoba, u uticajnom Evropskom političkom centru (EPC) u Briselu kasno popodne održana je politička debata pod naslovom “Kako nadvladati kriminal – izazovi zapadnog Balkana”.

Evropski komesar za proširenje Oli Ren (Olli Rehn) ocijenio je da je kriminal “trenutno najveći izazov zapadnog Balkana”. Prema najnovijim podacima Evropske unije i kancelarije Ujedinjenih nacija za prevenciju protiv droge i organizovanog kriminala, sve vrste kriminaliteta na području Balkana su od 1998. do 2006. godine bile u porastu, uključujući i trgovinu oružjem i ljudima.

Kao glavni razlog takvih negativnih trendova, Ren je naveo “post-ratnu” i “post-socijalnu” tranziciju kroz koje su sve zemlje regije u posljednjih 15-tak godina prolazile i koje su iza sebe ostavljale dosta i dobrih i negativnih pojava, pogotovo u zemljama u kojima je kontrola slabija, zaključio je Ren.

Jedinstveno tržište organizovanog kriminala

Siva ekonomija je, međutim, u opadanju, a institucije za borbu protiv kriminala i korupcije su sve efikasnije – čemu je po ocjeni komesara Rena značajno doprinijela i “normalizacija međudržavne saradnje u regionu, ojačavanje graničnih službi i sve bolja saradnja zemalja Balkana sa Interpolom, Europolom i Frontexom. Nasuprot tome, stvoreno je “jedinstveno tržište organizovanog kriminala” koje je još uvijek nedodirljivo i bez pravog odgovora, jer su policija i pravosuđe u zemljama jugoistočne Evrope takođe pod sumnjom da su u velikoj mjeri umiješani u takve poslove, rekao je Ren. On je dodao da organizovani kriminal i korupcija postaju sve ozbiljniji problem pored ostalog i zato što se ništa radikalnije u tim zemljama do sada nije ni preduzimalo.

“Takvu praksu je sada potrebno hitno mijenjati ukoliko zemlje ovog regiona žele dalje napredovati ka Evropskoj uniji”, rekao je Ren.

On se složio da je Balkan geografski gledano “nesretno” područje, jer je čvorište brojnih trgovačkih pravaca prema Evropskoj uniji, što je za druge zemlje jugoistočne Evrope koje to nisu, u izvjesnoj mjeri “olakšavajuća okolnost”.

Balkan epicentar trgovine ljudima i oružjem

Prema podacima UN-ovog ureda za prevenciju protiv droge i organizovanog kriminala, na 100 hiljada stanovnika u zemljama centralne i istočne Evrope, svakodnevno operiše oko 420 kriminalaca, a u zemljama zapadnog Balkana više nego duplo – čak 1009, dok je broj provalnika i napadača na građane, u zemljama Balkana za oko pet puta veći nego u zemljama centralne i istočne Evrope (142 prema 32).

Prije dvije godine, zajednička evropska policija (Europol) označila je Balkan kao “epicenter” trgovine ljudima i naoružanjem, iako su u posljednjih nekoliko godina trendovi u ove dvije oblasti u blagom opadanju. Takođe, prema podacima međunarodne organizacije za borbu protiv korupcije “Transparensi internešenel”, rasprostranjenost pojave mita u zemljama jugoistočne Evrope je za oko 4,5 puta veća nego u zapadnoj Evropi, odnosno za toliko puta je veći broj ljudi koji su bili žrtva takve obostrano nemoralne transakcije.

Ren je naglasio da ovakvo stanje stvari predstavlja jednu od najozbiljnijih prepreka dobroj namjeri EU o okidanju viza za sve građane zapadnog Balkana i prvi put javno otkrio da se o eventualnom ukidanju viza neće pitati samo evropski šefovi diplomatije, već i ministri unutrašnjih poslova EU koji “imaju apsolutnu odgovornost po ovim pitanjima”.

Članstvo u EU važnije od bezviznog režima

“Ako, dakle, građani zapadnog Balkana žele bezvizni režim, odlučnu akciju je neophodno preduzeti odmah. Ali to nije i najvrjednija nagrada koju bi Balkan mogao dobiti - sasvim izvjestan skori prijem u punopravno članstvo u Evropskoj uniji, za građane zapadnog Balkana je još važnija nagrada od bezviznog režima”, poručio je Ren i dodao da je upravo zbog toga nedavno i otvorena serija bilateranih dijaloga sa svakom zemljom kako bi se provele dodatne reforme u oblasti granične kontrole, sigurnosti putnih isprava i ojačali mehanizmi borbe protivg organizovanog kriminala, korupcije i ilegalne imigracije.

“Evropska unija će kao i do sada učiniti sve što je u njenoj moći kako bi pomogla, ali glavna obaveza i odgovornost je na vladama i njenim institucijama, ne samo da obuzdaju kriminal i korupciju, već i da ojačaju preventine instrumente svojih zemalja kao što su transparentnost u radu svih organa i službi vlasti, javnom sektoru i privredi, da jačaju demokratiju i profesionalizam u javnim službama, te da stvore uslove za potpuno neovisan i profesionalan pravosudni i policijski sistem” - rekao je evropski komesar za proširenje Oli Ren, tokom vrlo žive političke debate u Evropskom političkom centru u Briselu.