Klišei o sambi i bosa novi

Što se Svetsko prvenstvo u fudbalu više približava, to se više brazilske muzike može čuti u medijima. Ljubitelji tog zvuka najčešće se vole plesne ritmove karnevalom inspirisane sambe i elegantne melodije bosa nove Žoaoa Žilberta. To su najpoznatiji muzički stilovi koji se povezuju sa Brazilom.

Ali tu je i savremena pop-muzika koja oduševljava mase i privlači desetine hiljada ljudi na stadionske koncerte. Ovogodišnja zvanična himna Svetskog prvenstva nosi naslov „We Are One (Ole Ola)“ u izvođenju američkih zvezda Pitbula i Dženifer Lopez i brazilske pop-zvezde Klaudije Leite. U video-spotu vide se izvođači koji praćeni bubnjevima, zajedno s brojnim drugim oskudno odevenim karnevalskim plesačicama i plesačima, igraju uz divlje ritmove sambe – potvrda klasičnih klišea.

Živa muzička scena

Ali u Brazilu postoji naravno i sasvim drugačija muzika, a za njenu promociju u inostranstvu zadužena je pre svega muzička berza „Brazil Music Exchange“ (BME). „U inostranstvu je poznato samo deset odsto naše muzike“, kaže šef tog projekta Dejvid Meklaflin. Da bi promenila tu situaciju, njegova organizacija je za Svetsko prvenstvo prikupila muzički materijal koji predstavlja svih dvanaest gradova u Brazilu u kojima će se igrati utakmice. Cilj je da se prikaže raznolikosti stvaralaštva regionalnih umetnika – od brazilskog hip-hopa i indi-roka, pa sve do najnovijih ostvarenja dabstepa.

S tehno bregom na top-liste

Jedan od primera van Brazila malo kome poznate muzike je kaipira – tradicionalna narodna muzika. Meklaflin tu muziku, koja se uglavnom svira na specifičnim, tradicionalnim gitarama, poredi sa „američkim bluzom iz delte Misisipija“. Sasvim drugačiji je muzički pravac tehno brega (kičasti tehno). Tokom Svetskog prvenstva na više koncerata njega će predstaviti brazilska zvezda Gabi Amarantos. Za jednog od glavnih sponzora Prvenstva ona je snimila pesmu „Tudo mundo“. Taj muzički pravac je poslednjih godina iz senki amazonske prašume stigao i na muzičku scenu, pre svega u Pari, saveznoj državi na severu Brazila. Tehno brega često koristi elemente pesama svetski poznatih izvođača poput Bjonse ili Džastina Timberlejka, kojima potom dodaje jeftine i kičaste (brega) rimove, kao i tekstove na portugalskom jeziku. Ipak, u okviru tog muzičkog pravca, već su nastale i vrlo originalne, nove produkcije.

„To je novi muzički format i novi način pojavljivanja na tržištu, jer mi na taj način sami i vrlo jeftino možemo da proizvedemo muziku“, objašnjava Gabi Amarantos. Tehno brega je danas već postao deo brazilske muzičke industrije na kome se obrću milioni. Time je istovremeno prihvaćen i jedan vrlo aktuelan svetski trend: muzika se proizvodi uz relativno male troškove i potom digitalnim putem distribuira do slušalaca. Kada neki izvođač na taj način postane poznat, on na velikim brega-žurkama može dobro da zaradi.

Zabranjeni ritmovi iz favela

Jedan sasvim drugi muzički pravac takođe je prisutan u Brazilu, ali je znatno nepopularniji – barem kod pripadnika policijskih snaga. Već godinama čuvari reda u brazilskim gradovima pokušavaju da zaustave širenje takozvanih fank-karioka. Na njima se izvođenje muzike povezuje sa divljim žurkama u favelama, a policija želi da ih spreči jer su, kako kažu, izvor kriminala. Taj muzički pravac meša bas lupove i semplove koji potiču iz Majamija i seksualno vrlo eksplicitne i po pravilu vrlo agresivne tekstove. U Sao Paulu ta vrsta muzike sme da se sluša samo na sobnoj jačini, a i u drugim gradovima postoje slične zabrane. U Rio de Žaneiru su, na primer, fank-karaoke zabranjene od 2008. godine.

Brojne fank-karioke žurke se u zemlji brutalno prekidaju intervencijom policije, a postoje čak optužbe da su pripadnici snaga bezbednosti i ubili nekoliko istaknutih predstavnika te scene. Aktivisti poput MC Leonarda prebacuju vlastima nedemokratsko delovanje i kulturno tlačenje. A i muzički stručnjak iz BME David Meklaflin smatra da je postupak policije u Riju u stvari „oblik rasizma protiv pristalica fank-karioka jer su oni po pravilu siromašni i tamnoputi“.

Na tu kritiku u međuvremenu je reagovao i guverner Rio de Žaneira Serđo Kabral – nakon protesta na ulicama grada protiv korupcije on je odustao od daljih zabrana, kako ne bi dolivao ulje na vatru. „Sada je najvažnije smiriti situaciju“, objavio je on u jednoj poruci na Fejsbuku. Da li će mu to i uspeti? Za fank-karioke bi to mogao da bude dobar znak. A za ljubitelje fudbala koje interesuje i muzika to bi moglo da bude interesantno iznenađenje.