لنډي کوتل ته تلونکی اورګاډی اوس يوازي یادګار دی

د پيښور د اورګاډي تمځای د خیبر پښتونخوا ایالت تر ټولو لوې سټیشن دی. له دې ځایه د پااکستان مختلفو برخو ته اورګاډي ځي. د ۱۹۴۷ څخه تر ۱۹۸۲ کاله پوري د هري یکشنبې ورځی په ۷:۳۰ به ریل لنډي کوتل تله.

له پيښور څخه د لنډي کوتل پر لور د اورګاډی پټلۍ د پاچاخان نړیوال هوايي ډګر په احاطه کې دننه تیریږي. دا یوه لویه ستونزه وه. د اورګاډي د تیریدو له پاره باید دوې درې ورځې دمخه د هوايي ډګر له چارواکو څخه اجازه اخیستل شوې وای. د امنیتي دلایلو پر بنسټ دغه پټلۍ اوس په بشپړ ډول تړل شوې ده.

په مختلفو ځایونو لکه نوتهیه، بورډ بازار او کارخانو مارکیټ کې د اورګاډی د پټلۍ په دواړو خواو کې خلکو موقتي دوکانونه جوړ کړي دي. د دغو کسانو پر وړاندي چارواکو په وارو وار سره قانوني چلند کړی دی، خو دوی بیا پر دغو ځایو باندي قبضه کوې. په همدغو ځایونو کي د لوی اختر په ورځو کې د څارویو مارکیټونه جوړیږي.

د اورګاډی پټلۍ په مختلفو برخو کې پاټکونه يا دروازې جوړي شوي وې چې د اورګاډی تر راتګ څو شېبې دمخه به تړل کیدې. اوس هم د دغو دروازو په یو شمیر کي يې کارکوونکي په دندو ګومارل شوې دی. د ۲۰۰۷ کال له می میاشتي راهيسي بيا هیڅ اورګاډی پر دې لار نه دی تیر شوې خو دغه کارکونکي په منظم ډول خپل معاشونه اخلي.

د بریتانوي واکمنۍ پر مهال جوړ شوي پلونه چې د سړک پر سر او یا هم پر باندي یو ځای جوړ شوې دي، د ناڼو پر اکمالاتي کاروانونو د تندلارو په بریدونو کې لږ او یا په بشپړ ډول خراب شوې دي.

د جمرود په سټیشن کې به هره یکشنبه په سلونو قبایلیانو لنډي کوتل ته د تلونکي اورګاډی انتظار ایسته. له ۲۰۰۸ کال راهیسي ملیشه ځواکونه له دغه سټیشن څخه د خپل مرکز په توګه کار اخلي، خو دغه سټیشن ته د اورگاډي ادارې مامورين هم د خپلي حاضرۍ د امضاء کولو له پاره ورځي.

له پيښور څخه تر لنډي کوتله پوری ۹۲ داسي کوچني او لوی پلونه موجود دي چې ډیر يي اوس هم په ښه حالت کې دي. تر دغو پلونو لاندي هره ورځ په زرونو لوې او ګوچنۍ موټری تیږي.

د غرونو په منځ کې له ښایسته ځایونو څخه تیرونکې سفاري اورګاډي د سیلانیانو پام ځانته را اړولی وو. همدا علت وو چې د لیری پرتو هیوادونو سیلانیان په دې اورګاډي کې د سفرکولو لپاره ورتلل. د سفاري په اورګاډي کې د اروپا د کمیسیون ۱۵ کسیز هییت هم د دغو سیمو څخه لیدنه کړی.

په غرونو کې ډیر په زحمت او مهارت سره د ایستل شوو دغو تونلونو شمیر ۳۴ دی. د ۵۰ کیلومترو په واټن کې په دومره شمیر کې تونلونه د نړۍ په نورو هیوادونو کې يي ساری نه لیدل کیږي. د دغو تونلونو اوږدوالې یو له بل سره توپير لري.

د مځکې ښوېدنې له امله د یو شمیر تونلونو د ننوتلو او وتلو لاري تر یوې اندازي بندې شوې دي. که په سمه توګه د دغو تونلونو ساتنه او حفاظت ونه شي، نو دغه ماهرانه تونلونه به د تیرو زمانو د یادګارونو د یوې نښې په توګه پاته شي او یوازي به په کتابونو او انځورونو پوري محدود پاته شي.

د ۲۰۱۰ د توپاني بارانونو او سیلابونو له امله په اکثرو ځایونو کې د مځکي ښوېدني له امله د اورګاډی پټلۍ له کاره لوېدلي ده چې په راتلونکي کې د هغی جوړول یوه لويه ستونزه ده.

د پیښور لنډي کوتل د اورګاډی پټلۍ د علي مسجد او لنډي کوتل تر منځ د سفوله استوپه«د بودایانو تاریخي عبادت ځای» څخه تیریږي. استوپه د سیلانیانو له پاره ډیر په زړه پوري دی، چې اوس تر ډیره خراب شوی دی.