افریقا ـ بعضي حيواني نسلونه ولي د ورکیدو سره مخامخ دي؟
د حیوانانو څخه د سانتې ورځ هغه موافقتنامه په یاد راولي چې په ۱۹۷۳ م کال کې په دې اړه په واشنګټن کې لاسلیک شوې وه. اوس ۴۴ کاله وروسته تر هغه وخت لا زيات شمیر وحشي حیواناتو نسلونه په افريقا کي د ورکیدو له ګواښ سره مخ دي.
د ځنګل د حیواناتو بادشاه
په افریقا کې د وحشي ژوو د بنسټ مشر له دویچه ویله سره په مرکه کې وویل چې له ۱۹۷۰ کال را پدیخوا په افریقا کې د زمریانو شمیر نیمایې ته را ټیټ شوی دی. هغه ساحې چې دغه حیوانات په کښې ژوند کوي په پرله پسې ډول په کرهڼیزو ځمکو بدلیږي چې په پایله کې یې د دغه ښکلي حیوانات خواړه(هغه حیوانات چې زمری یې ښکار کوي) نورو ساحو ته تیښته کوي، ځکه نو دوی پر غوایانو او بزو حمله کوي او د کليوالي خلکو له خوا وژل کیږي.
که اوبه نوي، خواړه نشته
په ډیرو افریقایې سیمو کې وچکالۍ نه یوازې په میلیونونو انسانان، بلکې ډیر حیوانات هم د ژوندانه له لومړیو اړتیاو څخه محروم کړي دي. تیر کال په افریقا کې د«کروګر ملي پارک» اداره دې ته اړ شوه چې شاوخوا ۳۵۰ د اوبو اسان او کرګدن په ډزو وولي، که نه نو دغه حیوانات به د ولږې له امله له منځه تللي وای.
تش سیندونه
له طبیعت څخه د حفاظت نړیوالې اتحادیې (IUCN) خبردارۍ ورکړی دی چې د لویدیځ او مرکزي افریقا په اوبو کې د ملي او نړیوالو شرکتونو له خوا د غیر قانوني او تر اندازې زیات کب نیونې له امله لږ تر لږه د ۳۷ ډوله کبانو نسلونه د ورکیدو له ګواښ سره مخامخ دي.
د بیزو او خزندګانو خوړل
د کامرون، انګولا، سیرالیئون او کانګو جمهوریت په څیر هیوادونو کې د بیزو او خزندګانو په څیر د وحشي حیواناتو غوښي، له ډیرو په زړه پورې خواړو څخه شمیرل کیږي. د وحشي حیواناتو د ښکار د منع سربیره د ډیر شمیر ځنګلي حیوانات ښکار کیږي.
له سرو زرو قیمت
د کینیا حکومت په ۲۰۱۶ کال کې ۱۰۵ ټنه د فیلانو غاښونه او ۱،۳۵ ټنه د کرګدن ښکرونو ته اور ولګاوه چې هدف یې دا وو« افریقا د فیلانو غاښ او کرګدن د ښکر غیرقانوني تجارت نه شي زغملې». په یو شمیر هیوادونو کې د فیل عاج یا غاښ د ټولنیز موقف نښه او د کرګدن ښکر یوه شفا بخښونکې معجزه ګڼل کیږي. په چین کې د کرګدن د ښکر د یو کیلو ګرام پوډرو بیا تر یو کیلو ګرام سرو زرو لوړه ده.
افریقا بې له فیله؟
کرګدن پخوا لا د هغو حیواناتو په لست کې شامل شوی چې نسل یې د ورکیدو له ګواښ سره مخامخ دی او د افریقا فیلان به هم ډیر ژر په دغه لست کې شامل کړای شي. په افریقا کې د فیلانو نسل په تیرو لسو کلونو کې تر ۶۰ سلنه ډير کم شوی دی.
زرافې له پاڼو ډکو ونو خوب ګوري
۲۰ کاله مخکې د لویدیځ افریقا په نیجر هیواد کې تر ۵۰ کم زرافې موجود ول. په همدې منځ کې د دوی شمیر لس برابره زیات شوی دی. د زرافو تحقیق کونکی جولیان فینیسي وایې چې حکومت او د طبعیت پلویانو د سیمي خلک هم د زرافو د حفاظت په برخه کې له ځان سره شریک کړي دي. د هغه په خبره خلک لرګي ترلاسه کوي، تر څو په د سوزولو له پاره د ونو وهلو ته اړ نه شي.