Rocznik 2008 Niemieckiego Instytutu Kultury Polskiej

Deutsches Polen Institut wydał pierwszy „Jahrbuch Polen" w 1989 roku pod egidą Karla Dedeciusa, założyciela tej zagranicznej placówki polskiej literatury i kultury, najwybitniejszego tłumacza literatury polskiej w Niemczech. Do pierwszych redaktorów tej publikacji należeli Juta Wiercimok. Do dziś prowadzi ten rocznik razem z Andrzejem Kałużą.

Na początku publikacja ta była pomyślana jako reklama Instytutu. Miała poruszać tematy nie naukowe, lecz lżejsze. Jej celem było dotarcie do szerokich kręgów społeczeństwa. Lecz to nie wypaliło. –„Nie wychodziliśmy poza takie dosyć wierne grono odbiorców, które zamówiło tę książkę w prenumeracie już wiele lat temu i trudno było nam dotrzeć do nowych odbiorców, mimo tego, że eseje, zwłaszcza także literatura, reprezentowały bardzo wysoki poziom" – ubolewa Andrzej Kałuża, rzecznik Deutsches Polen Institut.

Rocznik o Polsce dla nowych odbiorców

Koncepcję publikacji radykalnie zmieniono nadając jej co roku temat przewodni. W ten sposób zdobyła nowych odbiorców, którzy interesują się na przykład tylko np.architekturą, historią sztuki czy sytuacją kobiet, ale z Polską nie mają nic wspólnego. Sięgają po rocznik, żeby poznać interesujący ich temat z punktu widzenia polskich badaczy, praktyków, publicystów, literatów.

Tematy roczników są wybierane są przez kolegium Instytutu i dyskutowane z wybranymi ekspertami z Polski i z Niemiec, późniejszymi autorami publikacji. Obecny rocznik poświęcony jest w całości sprawom polskiej młodzieży. Zaczyna się od próby definicji: generacja „Wszystko" i generacja „Nic”. Michał Olszewski, autor artykułu wprowadzającego, twierdzi, że polska młodzież dzisiaj jest jak jednoosobowa orkiestra, w której scalają się różnego rodzaju trendy i różnego rodzaju postawy.

Tematy esejów i wywiadów zamieszczonych w raporcie przedstawiają punkty widzenia polskich ekspertów i publicystów na młodzież w Polsce po 1989 roku w kontekście konsumpcji, doświadczeń z emigracją, losów młodego pokolenia Polaków po śmierci Jana Pawła II, wchodzenia w dorosłe życie oraz patriotyzmu i europejskiej tożsamości. Redaktorzy rocznika zamieścili także dogłębną analizę różnic między powojennymi pokoleniami młodzieży w Polsce, których naliczono osiem. W drugiej, literackiej części raportu, zostały zamieszczone teksty siedmiu polskich autorów m.in. Ignacego Karpowicza, Bronisława Maja, Tomasza Mana.

Na końcu publikacji politolog niemiecki, Klaus Bachmann wyjaśnia, co działo się w ubiegłym roku w krajobrazie politycznym Polski przed wyborami nowego rządu i czego należy się spodziewać. Rocznik ilustrowany jest przez kultową artystkę młodego pokolenia Agatę „Endo” Nowicką.

Niemieccy autorzy o polskiej młodzieży

Jednym z trzech niemieckich autorów rocznika jest Bernadette Jonda, socjolog na uniwersytecie w Halle. Kilka lat temu była kierownikiem niemieckiej strony w dużym projekcie porównań zachowań młodzieży w Polsce, w Niemczech wschodnich i w Niemczech zachodnich. Bernardette Jonda przedstawia za pomocą grafik, problemy młodych Polaków i Niemców w „nowej Europie” z w latach 2004-2006, ich stosunek do rodziny, do samodzielności, do seksu, do życia na kocią łapę, do macierzyństwa. Najbardziej rzuca się w oczy, że młodzież w Polsce dużo później niż w Niemczech opuszcza dom rodzinny i żyje na własny rachunek, że mniej akceptuje życie na kocią łapę i później myśli o macierzyństwie.

-"Ja myślę, że jeśli niemiecki uczeń, który wybiera się do Polski na wymianę, albo nauczyciel przeczyta ten artykuł, to już 50% swego sukcesu ma, bo wie, jak pewne rzeczy ocenić, jak podejść do pewnych spraw” – tłumaczy intencje redaktorów publikacji Andrzej Kałuża.

Katrin Fechner, publicystka z Berlina opowiada w raporcie kilka historii o polskiej młodzieży z prowincji na polsko-niemieckim pograniczu. Polska kultura młodzieżowa, i to, czym się różni od kultury niemieckiej, to specjalność Rainera Mende. Jest jej wybitnym znawcą w Niemczech. Najbardziej fascynuje go w polskiej kulturze młodzieżowej specyficzna odmiana hip-hopu w Polsce, który rozwinął się później niż w Niemczech, za to bardziej gwałtownie. –"To jest fenomen, który już nie da się ograniczyć na czysty styl muzyki i styl życia, ale to jest fenomen, który jest po pierwsze bardzo trwały, i jestem przekonany , że to potrwa jeszcze długo, fenomen, który dotyczy bardzo różnych sfer życia i zostawi tam swoje ślady, może nawet tam, gdzie się nie spodziewamy”-

Tematem przewodnim przyszłorocznego rocznika będzie „Religia, wiara, Kościół”. Zapowiada się intersująca publikacja z artykułami poświęconymi kulturze chrześcijańskiej w szerokim tego słowa znaczeniu, roli kobiety w polskim Kościele, innym znaczącym religiom i wyznaniom w Polsce, postawom katolików, a także ateistom, informuje Andrzej Kałuża – „Ponieważ zawsze próbujemy w naszym roczniku pokazać ten drugi biegun. W roczniku o mieście mówiliśmy w jednym z artykułów o prowincji. W roczniku o kobietach był artykuł o mężczyźnie polskim. Tak samo teraz będzie artykuł Andrzeja Osęki, jak się ma ateista w Polsce."

„Jahrbuch Polen" Niemieckiego Instytutu Kultury Polskiej wydawany jest nakładem oficyny Harrassowitz Verlag i kosztuje 11,80 lub 9 euro w abonamencie.