Doktorat i habilitacja

Aby dostać się na studia doktoranckie w Niemczech należy najpierw z ponadprzeciętnym wynikiem ukończyć studia. Inaczej jest w przypadku studentów medycyny. Tutaj można jeszcze podczas studiów pisać pracę doktorską i zdawać rigorosum. Jednak również przyszli lekarze mogą używać tytułu doktora dopiero po ukończeniu studiów.

O dopuszczeniu do przewodu doktorskiego decyduje specjalna Komisja Rekrutacyjna ds. Studiów Doktoranckich (Promotionsausschuss). Absolwenci zagranicznych uniwersytetów muszą w odpowiednim czasie zatroszczyć się o dopełnienie formalności związanych z uznaniem studiów w Niemczech.

Opieka promotora

Ukończenie pracy doktorskiej zajmuje w przypadku większości kierunków do kilku lat. Doktoranci mogą liczyć na opiekę promotora (Doktorvater) na wszystkich etapach przewodu doktorskiego - od wyszukania tematu, poprzez pisanie pracy i prowadzenie badań naukowych aż po rigorosum.

Doktorat jest często warunkiem rozpoczęcia kariery naukowej. W obrębie nauk humanistycznych promocja doktorska jest często powiązana z otrzymaniem zlecenia na prowadzenie zajęć dla studentów.

Coraz więcej studentów dąży do uczestnictwa w Kolegium Doktoranckim (Graduiertenkolleg) lub tzw. Graduate School. Są one alternatywą do tradycyjnej opieki promotora i często szybciej prowadzą do celu.

Kolegium doktoranckie

Kolegia doktoranckie są formą opieki nad doktorantami. Instytucje te powoływane są na określony czas. Wspierane i finansowane są przez Niemiecką Wspólnotę Badawczą (DFG). Kolegia te ukierunkowane są tematycznie obejmując jeden interdyscyplinarny kierunek i są uzupełnieniem tradycyjnej opieki sprawowanej przez promotora.

W kolegiach młoda kadra naukowa może pracować nad swoją dysertacją w grupie. Stypendyści są wybierani przez kolegium. Kolegium składa się najczęściej z 15 wykładowców akademickich i od 15 do 30 doktorantów, spośród których 15 otrzymuje stypendium. Pozostali uczestnicy mają inne stypendia lub pracują na uniwersytetach.

Graduate Schools

Na niektórych uniwersytetach, a szczególnie tych wyróżnionych przez Inicjatywę Doskonałości (Exzellenzinitiative), powstały doktoranckie kierunki studiów w obrębie tzw. Graduate Schools. Promocja pod skrzydłami tych instytucji trwa trzy lata. Podobnie jak w przypadku kolegiów doktoranckich kierunki te mają charakter interdyscyplinarny a młoda kadra naukowa może liczyć na intensywne wsparcie opiekunów. W odróżnieniu od kolegiów, graduate schools nie są powoływane na określony czas, są to instytucje stale działające przy uczelniach. Dla naukowców z zagranicy interesującym jest fakt, że większość zajęć prowadzonych tam jest w języku angielskim, a jedna trzecia stypendiów przeznaczona jest dla kandydatów z zagranicy.

Habilitacja i Juniorprofessur

Osoby, które pragną zdobyć tytuł profesora, muszą się najpierw habilitować. Habilitacja nie jest stopniem naukowym, ale potrzebna jest, aby zdobyć uprawnienia do samodzielnej pracy dydaktycznej w obrębie określonej dziedziny nauki. W tym celu kandydaci muszą z powodzeniem przeprowadzić obszerny projekt badawczy.

Aby umożliwić młodym, utalentowanym doktorantom szybkie rozpoczęcie samodzielnej pracy badawczej i naukowej utworzono w Niemczech stanowisko określane mianem młodszego profesora (Juniorprofessur).

Oznacza to, że wybitni naukowcy mogą bez habilitacji prowadzić badania naukowe i wykładać. Na stanowisku młodszego profesora można być zatrudnionionym na okres trzech do czterech lat. W tym czasie uczeni, obok pracy naukowej, zdobywają kwalifikacje potrzebne do powołania na stanowisko profesora.

Claudia Unseld/ Gaby Reucher/ Anna Biel-Glomb

Red.odp.: Alexandra Jarecka