Bank, któremu nie zależy na zysku
28 czerwca 2011
Największym i najbardziej znanym niemieckim bankiem socjalnym (etycznym) jest GLS Bank z siedzibą w Bochum. Powstał w 1961 roku, w formie spółdzielni. Obecna nazwa banku, obowiązująca od 2005 roku, jest skrótem od pierwszych liter słów oznaczających po niemiecku wspólnotę, pożyczki i datki.
Dziwny bank?
Pomysł powołania do życia alternatywnych banków socjalnych narodził się w latach siedemdziesiątych XX wieku w USA i szybko rozszerzył się na kraje europejskie. Zbiegł się on z protestami przeciwko wojnie w Wietnamie i energii atomowej. Później, w latach dziewięćdziesiątych, doszła do tego krytyka zjawiska szybko postępującej globalizacji i spekulacyjnych transakcji na międzynarodowym rynku finansowym.
Działające dziś banki socjalne umożliwiają dostęp do pożyczek słabszym ekonomicznie podmiotom gospodarczym i osobom fizycznym, które albo nie mają żadnych szans na zwykły kredyt bankowy, bo dysponują zbyt małym kapitałem własnym, albo musiałyby go opłacić zawyżonym oprocentowaniem pożyczki wskutek braku atrakcyjnego zabezpieczenia dla kredytodawcy.
Ratunkiem dla tych firm i osób są banki etyczne, takie jak GLS Bank, oparte na zasadzie solidarności między pożyczkodawcą i pożyczkobiorcą. Banki te realizują w codziennej działalności idee nauki społecznej Kościoła i uzupełniają sieć banków komercyjnych oraz spółdzielczych. Są zjawiskiem niszowym, ale funkcjonują zadziwiająco dobrze.
Nie dla zysków
Trzypiętrowa centrala GLS Banku w Bochum już na pierwszy rzut oka różni się zwykłego banku, oblepionego reklamami atrakcyjnych rzekomo lokat kapitałowych. Nie ma w niej także żadnego bankomatu. Są za to transparenty z cytatami osiemnastowiecznego pisarza i dramaturga angielskiego, autora m.in. klasycznej powieści "Tom Jones": "Uczyń z mamony swego Boga, a będzie cię ona prześladować niczym wcielony diabeł", czy Henry Forda: "Interes, w którym chodzi wyłącznie o zysk, nie jest dobrym interesem".
Kiedy GLS Bank dopiero raczkował, jego program dzialania budził uśmiech politowania konkurencji. Okazało się jednak, że skoncentrowanie się przezeń nie na maksymalizacji zysku, tylko finansowaniu projektów zgodnych ze społeczną i ekologiczną misją tej instytucji, przyciąga do niej wystarczająco dużo klientów o podobnych poglądach.
W tym roku, w którym GLS Bank ochodzi jubileusz pięćdziesięciolecia, jego obroty po raz pierwszy przekroczyły kwotę dwóch miliardów euro. Poza centralą w Bochum, GLS Bank ma filie w Berlinie, Hamburgu, Frankfurcie nad Menem, Fryburgu Bryzgowijskim, Monachium i Stuttgarcie.
Obsługuje ponad sto tysięcy klientów, którzy powierzyli mu swe oszczędności. Oferuje im zwykły zakres podstawowych usług bankowych, takich jak udzielanie kredytów, przelewy krajowe i zagraniczne, sprzedań polis ubezpieczeniowych i udział w funduszach inwestycyjnych.
Nas kryzys się nie ima!
Od innych różni się głównie tym, że w oparciu o depozyty klientów realizuje liczne projekty kulturalne i ekologiczne. Do GLS Banku należą także fundacje zajmujące się popieraniem zaaprobowanych przez klientów celów społecznych. Pieniądze na ten cel pochodzą z przysługujących im odesetek od sum zgromadzonych na ich koncie, z których świadomie zrezygnowali.
O dziwo, chętnych do takiej formy filantropii jest wystarczająco dużo. W ten sposób GLS Bank może utrzymywać wybrane placówki oświatowe, ekologiczne gospodarstwa rolne oraz projekty zajmujące się wykorzystaniem alternatywnych źródeł energii. Już w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku GLS Bank powołał do życia pierwszy w Niemczech fundusz oparty na energetyce wiatrowej.
Ponieważ banki socjalne z zasady nie uczestniczą w spekulacyjnych operacjach finansowych i nie udzielają się na giełdzie, wyszły obronną ręką z kryzysu finansowego lat 2008/2009. Przykuwają przez to uwagę coraz większej liczby osób, które szukają pewnej lokaty kapitału i zadowalają się niższym oprocentowaniem. Pozostaną one nadal zjawiskiem niszowym, ale w tej roli sprawdzają się coraz lepiej i są interesującą alternatywą wobec banków komercyjnych, nastawionych na szybki zysk.
Klaus Deuse / Andrzej Pawlak
red. odp. Andrzej Paprzyca