Има ли место за сите на планетата?

Експертите сакаат да го наречат растот на нашата популација – „експлозија на популацијата“. Во последните 200 години стапките на пораст беа најбрзо растечки во историјата на човештвото. До 2050 година се очекува глобалната популација да достигне до 9,1 милијарда луѓе.

Според ОН, секоја единка се раѓа со неотуѓиви права: право на заштита на достоинството, шраво на вода и храна, образование, здравствена заштита и право на домување. Но, мнозинството од луѓето веројатно можат само да сонуваат за материјалното богатство и благосостојбата, заснована на западниот начин на живот.

Но, дали планетата всушност е во можност да го поддржува тој западен модел? „Типичниот американски или европски начин на живот не е одржлив“, вели Ернст Урлих фон Вајцзекер, германски експерт за животна средина и член на „Советот за индината на светот“. Ако светот продолжи по сегашниот растечки пат, тогаш ќе ни требаат три планети, убеден е тој.

Ограничен раст?

Пред околу 40 години, невладиниот „Римски клуб“ ја објави сега познатата студија „Ограничувања на растот“. Клубот го предизвика поимањето на ограничувањето на популацискиот раст.

Но, експертот на ОН Жан Циглер е убеден дека нашата планета може да поддржи 12 милијарди луѓе. Теориски би требало да има доволно храна да ги нахрани сите нив, вели тој. Како и да е, во пракса ресурсите на храна треба да се разделат на поинаков начин и руралните подрачја и фармерите со мали приноси на Глобалниот Југ треба да се поддржуваат. Соочен со недостаток на ресурси во многу области, светот нема да биде во можност да продолжи како претходно уште многу долго, верува тој.

Ограничени ресурси

Според предвидувањата на ОН, Индија е подготвена да и го земе местото на Кина, како земја со најголема популација. Во исто време, популациските бројки во индустријализираните земји се намалуваат. Индустриските општества и растечките густо населени нови економии имаат најголеми стапки на трошење на ресурсите, без разлика дали станува збор за вода, почва, фосилни горива или скапоцени метали.

Ралф Фикс од Зелената партија верува дека „фосилната ера“, заснована на користење на фосилни ресурси повеќе не е одржлива. Ниту постоечката енергија, ниту транспортниот систем не може да се репродуцира на глобално ниво, вели тој.

И тогаш, ете ја климатската промена

Има зголемени грижи дека промената во климата може да доведе до зголемени температури од околу четири Целзиусови степени. Ако овие загрижености станат стварност, тогаш според проценките на Развојната програма на ОН околу 300 милиони луѓе ќе се соочат со разурнувачки поплави и ќе бидат принудени да ги напуштат своите домови. Само во Бангладеж веројатно ќе бидат погодени околу 70 милиони луѓе.

Во исто време, мнозинството од светските региони можат наскоро да станат суви и неплодни за да се користат за земјоделие и сточарство, со што ќе се направи дополнителен притисок на глобалните ресурси, водата за пиење, храната и земјиштата.

Ограничените ресурси и климатските промени не се во согласност со сегашните идеи за развој заснован на претпоставките за ограничен раст, вели фон Вајцзекер. Тој ги нарекува таквите претпоставки „апсурдни“ и не очекува ветениот развој да се помогне преку глобалните либерализирани пазари.

Напротив, научниците веруваат дека „финансиската криза од 2008-ма година потврди оти речиси религиозното верување во креативната моќ на пазарите е поразително погрешно. Пазарите можат да создадат огромно количество на штета“.

Раѓање на нова еколошка современост?

Фон Вајцзекер бара делиберализација на пазарите, заедно со минување кон поефикасно користење на ресурсите.

„Она што се обидувам да го кажам е дека ќе треба да вадиме трипати или петпати што е можно повеќе богатство од секој метар од земјиштето, од секој киловат час и од секој кубик метар вода, отколку што правиме сега“, вели тој и додава: „Технолошки тоа навистина е можно“. Тој нагласува дека без сомнение визијата е утопија, но и нов услов.

За еколошката модернизација не се разговара само во рамките на Зелената партија. Оваа дебата се води и во скоро формираната комисија во германскиот парламент, Бундестагот. Работната група составена од повеќе партии наречена „Раст, богатство и квалитет на животот“ има задача да испита како растот и користењето на ресурсите да се раздвојат.

Зелени работни места и социјални политики

Создавањето на еколошки работни места за следните генерации е врвен приоритет на Меѓународната организација на трудот. Генералниот директор Хуан Сомавиа неодамна зборуваше во корист на создавањето на економија заснована на креирање работни места и ниски емисии на јаглероден диоксид, заедно со нови политики за животната средина и социјалната сфера.

За сега, како и да е, вниманието и на парламентарците и на политичарите останува цврсто фокусирано на сегашната организациона структурираност на економијата и на тоа како да се излезе на крај со економските кризи.

Во декември членките на ОН се среќаваат во Јужна Африка за следната рунда на преговори за климатските промени. Останува да се види дали благосостојбата на растечката популација е високо на глобалната агенда.

Автор: Улрике Маст Киршних/ Александар Методијев

Редактор: Борис Георгиевски