۷۵ سالگی الاسدی؛ روانگردانی معجزهآسا یا جنونآور؟
هیچ مخدر دیگری در دوز پایین به اندازه الاسدی بر هوشیاری انسان تاثیر نمیگذارد. این روانگردان در سال ۱۹۴۳ اتفاقی توسط یک شیمیدان سوئیسی ساخته شد. هیپیها مصرف الاسدی را رواج دادند، اما امروزه در پزشکی کاربرد ندارد.
۷۵ سال پیش الاسدی (LSD) به طور اتفاقی ساخته شد؛ دارویی که نامش با نام خیلی از چهرههای سرشناس جهان پیوند خورده است. دانشمندان، هنرمندان، سرویسهای اطلاعاتی و هیپیها هر کدام به نحوی با الاسدی درگیر بودهاند. نکتهای که به قطع میتوان به آن اعتقاد داشت، این است که الاسدی در عرصههای هنر، فرهنگ و اجتماع ردپاهای عمیقی را بر جای گذاشته است.
آوریل ۱۹۴۳ آلبرت هوفمان، شیمیدان سوئیسی در جریان تحقیق برای یافتن دارویی جدید موفق به ساخت الاسدی در آزمایشگاه شد. او نتیجه این کشف اتفاقی و خواص داروی جدید را که در ابتدا روی خود آزمایش کرده بود، با محققان و هنرمندان در میان گذاشت. الاسدی در دهه ۶۰ میلادی در آمریکا به شدت محبوبیت یافت؛ موضوعی که چندان باعث خرسندی هوفمان نشد، زیرا این محبوبیت منجر به پایان تحقیقات رسمی در مورد الاسدی شد.
اوایل دهه ۱۹۵۰ آلدوس هاکسلی، نویسنده بریتانیایی، مصرف تفننی داروهای روانگردان را آغاز کرد. او در کتاب "درهای ادراک" تجربیاتش از مصرف مسکالین (یک ترکیب روانگردان) را شرح داد. اندکی بعد هاکسلی که رابطه دوستانهای با هوفمان داشت، به مصرف الاسدی روی آورد. در سال ۱۹۶۳ زمانی که هاکسلی در بستر احتضار بود، از همسرش خواست تا صد میکروگرم الاسدی به او تزریق کند.
در دهه ۱۹۵۰ تحقیقات در مورد مصارف درمانی الاسدی به شدت جریان داشت. هر دستاوردی نیز به سرعت روی بیماران به اجرا در میآمد. در سال ۱۹۵۹ مجله آمریکایی "Look" مقالهای را با تیتر "داستان معجزهآسایی که پشت سر کری گرانت جدید وجود دارد" منتشر کرد. در این مقاله به گونهای بسیار مثبت از روش رواندرمانی کری گرانت با داروی الاسدی سخن رفته بود. این مقاله نقش بسزایی در افزایش علاقه به الاسدی داشت.
ارنست یونگر، نویسنده آلمانی که از دوستان آلبرت هوفمان به شمار میرفت، همراه با او و یک پزشک دیگر در سال ۱۹۶۱ برای نخستین بار الاسدی را مصرف کرد. یونگر در کتابی با نام "رویکردها" از اصطلاح "رواننورد" برای محققان مواد مخدر استفاده کرد. او اینگونه استدلال میکرد همانطور که فضانوردان دست به اکتشاف کهکشان میزنند، محققان مواد مخدر نیز عمق روان خود را در مینوردند.
کن کیسی اعتقاد داشت، الاسدی دارویی برای همه است. این نویسنده آمریکایی اوایل دهه ۶۰ با گروهی از هنرمندان کالیفرنیایی به اسم "مری پرنکسترز" به سراسر آمریکا سفر کرد. آنها در شهرهای سر راهشان مهمانی الاسدی برپا میکردند. نکته ظریف ماجرا این بود که کیسی به واسطه پروژه سازمان سیا با الاسدی آشنا شده بود. سیا بیش از یک دهه تحقیقات فشردهای را درباره الاسدی انجام داده بود.
تیموتی لیری، روانشناس و استاد دانشگاه هاروارد، در ابتدا از جنبه علمی در مورد الاسدی تحقیق کرد و قوانینی را برای رویکرد منطقی با این داروی مخدر به تحریر درآورد. پس از اخراج از هاروارد او به سرعت تبدیل به رهبر یک ضدفرهنگ رایج شد که خود را کاملا جدا از "رویایی آمریکایی" میدید و تفسیر دیگری از آن داشت. لیری دشمن شماره یک کشور شناخته شد و چند سالی را نیز در زندان سپری کرد.
دولت لیندون بی.جانسون، رئیسجمهور آمریکا (راست)، به شدت از جنبش اجتماعی و سیاسی جدید که بهویژه نوجوانان هوادارش بودند، احساس خطر میکرد. جانسون در سال ۱۹۶۵ الاسدی را ممنوع اعلام کرد. همزمان گزارشهایی هم درباره مرگ افراد در پی سوءاستفاده از این دارو منتشر شدند. کمپانی سوئیسی ساندوز، دارنده حق انحصاری الاسدی، تولید این قرصهای روانگردان را که با نام تجاری Delysid به فروش میرسیدند، متوقف کرد.
هیپیها از طرفداران پروپاقرص ال اس دی بودند. بهرغم ممنوعیت الاسدی در سال ۱۹۶۷ و در بحبوحه جنگ ویتنام، با این حال "تابستان عشق" نام خود را در تاریخ به ثبت رساند: تابستان سال ۱۹۶۷ که جنبش هیپیها به نقطه اوج خود رسیده بود. حتی جرج هریسون، ستاره گروه بیتلها نیز در اقدامی غافلگیرکننده از محله هیپیها به نام هیت اشبری در شهر سانفرانسیسکو دیدن کرد.
برخی از مؤسسان کمپانیهای بزرگ کامپیوتری نیز از جمله مصرفکنندگان الاسدی بودهاند. بیل گیتس، مؤسس مایکروسافت، در مصاحبهای به این موضوع اقرار کرد. استیو جابز، مؤسس فقید کمپانی اپل نیز در کتاب زندگینامهاش نوشت تجربیات مصرف الاسدی "یکی از سه کار مهم در زندگیاش" بوده است.
هرچند الاسدی مادهای ممنوعه است و تحقیقات در مورد آن به حالت تعلیق درآمده، اما علاقه به یافتن پاسخهایی در مورد خودآگاه انسان همچنان باقی است. در سال ۱۹۹۶ در جریان کنفرانسی در هایدلبرگ سه محقق سرشناس روانگردانها با یکدیگر دیدار کردند: هانس کارل لوینر (چپ) که در سال ۱۹۶۱ نخستین همایش الاسدی در آلمان را برگزار کرد، الکساندر شولگین شیمیدان آمریکایی و آلبرت هوفمان سازنده الاسدی.
به واسطه تلاشهای دیوید نات، روانشناس بریتانیایی تحقیقات در مورد مواد روانگردان در اروپا بار دیگر امکانپذیر شده، هر چند هنوز مخالفتهایی علیه آن وجود دارد. در آلمان نیز تحقیقاتی در زمینه مواد روانگردان بهویژه برای درمان افسردگی در جریان است. برخلاف گذشته، امروزه میتوان با استفاده از فناوری توموگرافی به خوبی تغییراتی را که مخدرهای روانگردان در مغز ایجاد میکنند، دید.