گمانه‌زنی‌ها پیرامون مشکلات فنی در تأسیسات نطنز
۱۳۸۷ اسفند ۹, جمعه
آیا ایران به قدر کافی به اورانیوم غنی‌شده برای تولید بمب اتمی دست یافته است؟ از نظر یک گزارشگر خبرگزاری آسوشیتدپرس، یک چیز واضح است و آن اینکه، اگر هم کافی نباشد، می‌توان با ابزارهای بسیار ساده روند تولید آن را تسریع کرد.
مسئله‌ی توان هسته‌ای ایران چندی پیش یک بار دیگر آژانس بین‌المللی در وین را به خود مشغول داشته است. این دغدغه‌ی آژانس در گزارشی درباره‌ی برنامه‌ی غنی‌سازی اورانیوم انعکاس یافته است. از نظر آژانس، غنی‌سازی اورانیوم در ایران هم می‌تواند در خدمت تولید میله‌‌های سوختی به منظور تولید برق باشد و هم در خدمت تولید ماده‌ی قابل شکاف به منظور ساخت کلاهک اتمی.
ارزیابی دشوار از فرآیند غنی‌سازی در ایران
طی هفته‌‌های آینده شورای حکام آژانس بین‌المللی در وین اجلاس خود را تشکیل خواهند داد. از جمله مسائل مورد مشورت این نشست، امتناع و سرپیچی ایران از خواست شورای امنیت مبنی بر توقف برنامه‌ی غنی‌سازی اورانیوم است.
به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، ایران در چارچوب برنامه‌ی غنی‌سازی خود تاکنون ۱۰۱۰ کیلوگرم اورانیوم ضعیف غنی‌سازی کرده است. به طور عام می‌گویند که برای تولید ۲۵ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده با غلظت بالا به ۱۱۰۰ کیلوگرم اورانیوم ضعیف نیاز است، تا بتوان یک کلاهک اتمی را ساخت.
ولی همه‌ی این ارقام قابل مناقشه هستند. برخی کارشناسان می‌گویند که ۱۰۱۰ کیلوگرم بسیار نزدیک به حداقل مورد نیاز ۱۱۰۰ کیلوگرم است. برخی دیگر معتقدند که این میزان اساسا کافی نیست، حتا اگر ایران این گام غیرمحتمل را بردارد و زیر چشمان نظاره‌گر بازرسان آژانس بین‌المللی، اورانیوم را به قصد تولید بمب اتمی غنی‌سازی کند.
باز برخی دیگر نظری میانی اتخاذ می‌کنند و می‌گویند، مسائل مبهم آن قدر بسیار است که مانع از یک پیش‌بینی شفاف می‌شود.
نقش سانتریفوژهای آماده به کار
از نظر گزارشگر خبرگزاری آسوشیتدپرس، در این مناقشه یک واقعیت از نگاه‌ها پنهان می‌ماند. اگر ایران واقعا علاقمند به تولید بمب اتمی است، آنگاه می‌تواند بر ظرفیت هسته‌ای خود را بیافزاید، یعنی درجه‌ی غنی‌سازی را به هنگام تولید از پایین با بالا افزایش دهد و هر میزان که بخواهد اورانیوم غنی‌شده تولید کند.
به گزارش این خبرگزاری، نزدیک به ۴ هزار ماشین سانتریفوژ در حال غنی‌سازی هستند. از سوی دیگر در گزارش آژانس بین‌المللی آمده که ۱۶۰۰ سانتریفوژ دیگر به عنوان دستگاه ذخیره، آماده به کار هستند.
روز چهارشنبه ۲۵ فوریه / ۷ اسفند ایران اعلام کرد که هم‌اکنون ۶ هزار سانتریفوژ در تأسیسات غنی‌سازی نطنز فعال هستند که ماشین‌های ذخیره‌ی آماده به کار نیز جزو آنها است. غلامرضا آقازاده، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران حتا ابراز امیدواری کرد که طی پنج سال آینده شمار ماشین‌های سانتریفوژ به ۵۰ هزار برسد.
به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، کارشناسان تأسیسات زیرزمینی نطنز تنها کاری که باید بکنند این است که این ۱۵۰۰ دستگاه ذخیره‌ی دیگر را نیز به شبکه‌ی غنی‌سازی وصل کنند. در چنین صورتی تولید روزانه از ۲/۲ کیلوگرم اورانیوم ضعیف به ۳ کیلوگرم افزایش خواهد یافت. بدین گونه ایران می‌تواند با ۵۶۰۰ دستگاه سانتریفوژ در فاصلهی فقط یک ماه حدود ۱۰۰ کیلوگرم باقی‌مانده‌ی حد نصاب ۱۱۰۰ کیلوگرم را تولید کند.
آیا تأسیسات نطنز دچار مشکلات فنی است؟
دولت ایران به طور مدام تصریح میکند که غنی‌سازی اورانیوم فقط با غلظت پایین صورت می‌گیرد. گزارشگر آسوشیتدپرس می‌پرسد، چرا تمام دستگاه‌های سانتریفوژ قابل دسترس فعال نیستند؟ چرا در فاصلهی زمانی نوامبر ۲۰۰۸ تا گزارش ماقبل آخر آژانس فقط ۲۰۰ دستگاه سانتریفوژ در ایران نصب و فعال شده‌اند؟
محمد البرادعی مدیر کل آژانس بین‌المللی چندی پیش اشاره کرد که تهران به دلایل سیاسی محتاطانه‌تر عمل میکند تا از سر گیری مناسبات با دولت جدید آمریکا را امکان‌پذیر سازد. ولی برخی از همکاران البرداعی علت را بیشتر در مسائل فنی نطنز می‌بینند. آنها متوجه شده‌اند که دستگاه‌های سانتریفوژ بارها از کار افتاده‌اند و به همین دلیل باید همیشه یک دستگاه ذخیره آماده داشت.
به گزارش این خبرگزاری، صرف نظر از دلایل مختلفی که می‌تواند وجود داشته باشد، آژانس نمی‌خواهد بپذیرد که در بازرسی‌های سالانه‌ای که از تأسیسات نطنز صورت می‌گیرد، ایران همیشه میزان اورانیوم غنی‌شده را کمتر اعلام میکند. آژانس بین‌المللی در این باره چنین توضیح می‌دهد که این خطا در چارچوب خطاهای احتمالی معمول جای می‌گیرد.
ملیسا فلمینگ، سخنگوی آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای در این زمینه می‌گوید که «آژانس دلیلی برای این ادعا نمی‌بیند که اعلام میزان تولیدشده‌ی اورانیوم غنی‌شده یک خطای آگاهانه‌ی ایران بوده باشد.» وی می‌افزاید: «ایران در این زمینه همکاری خوبی از خود نشان داده است و تلاش خواهد کرد در آینده ارزیابی‌های خود را بهتر کند.» حتا دیپلمات‌های کشورهای غربی نیز که ایران را متهم به تمایل برای ساخت سلاح اتمی می‌کنند، در این زمینه توافق دارند که تهران قصد گمراه‌سازی نداشته است.