گروه ۸، عرضه‌کننده ایده‌های جهانی
۱۳۸۶ خرداد ۸, سه‌شنبه
در ژوئیه ۱۹۸۹، میخائیل گارباچف، آخرین رئیس‌جمهور اتحاد شوری نامه‌ای نوشت و در آن هدایت کشورش به سوی نزدیک‌تر شدن به اقتصاد جهانی را خبر داد. برای میخائیل گارباچف روشن بود به کی و کجا باید بنویسد. او نامه‌ی خودرا نه به سازمان ملل، نه به بانک جهانی، بلکه به سران هشت کشور راهبر صنعتی جهان نوشت که در نشستی در پاریس گردهم آمده بودند. در پاریس در پی وصول نامه‌ی گارباچف در پاریس، یک پکیچ مالی که بر میلیاردها دلار بالغ می‌شد، برای کمک به روسیه بسته‌بندی گردید و وعده داده شد که روسیه نیز می‌تواند به عضویت کلوپ کشورهای صعنتی بزرگ جهان درآید.
بطور قطع مسیر اعجاب‌آور و مسالمت‌آمیز روسیه به سوی اقتصاد آزاد و دموکراسی بیشتر تنها از طریق سهمی که گروه ۷ در آن برعهده گرفت، قابل توضیح نیست، لیکن بدون این کمک نیز نمی‌توان این فرایند را به‌درستی توضیح داد.
عرضه‌کننده ایده‌های جهانی
حال پس از حدود ۱۸ سال، در روزهای ۶ تا ۸ ژوئن در هالیگین‌دام آلمان، روسیه زیر رهبری ولادیمیر پوتین به عنوان شریکی مطمئن دور میز گروه ۸ می‌نشیند. در دستور کار این نشست نیز دیگر نه تحولات روسیه، بلکه مسائل مبرم تجارت جهانی، مسائل مربوط به امنیت انرژی، تغییرات جوی، مبارزه علیه ایدز، بخشودگی بدهی کشورهای فقیر جهان قرار دارند.
بوش، مرکل، بلر و دیگران همکارانشان خواهان آنند که گروه ۸ یک ایده‌دهنده عام باشد، جمع محدودی از معتمدین باشد، که سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی را به حرکت درمی‌آورد یا پروژه‌ای را به جریان می‌اندازد. پیشبرد کارها را می‌توانند بانک جهانی، صندوق بین‌المللی پول و یا سازمان ملل متحد برعهده بگیرند.
اما برای منتقدین این‌ها کافی نیستند. آنها می‌گویند بالاخره نمایندگان حدود دوسوم تولید جهانی دور هم می‌نشینند و بایستی چیزی بیش از بیانیه‌های مبهم و ناروشن ارائه دهند. کارنامه‌ی ۳۲ ساله‌ی گروه ۸ (نخست گروه ۷ سپس ۸) به اندازه‌ی نام بد دررفته‌ی آن بد نیست.
کیوتو می‌توانست هوستون باشد
پروتکل کیوتو درباره تغییرات جوی، می‌توانست امروز پروتکل هوستون نیز نامیده شود. کنوانسیون سازمان ملل برای کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای در سال ۱۹۹۷ اگرچه در شهر کیوتو امضا شد، اما بسترسازی‌های سیاسی تعیین‌کننده‌ی آن به‌واقع یک‌سال پیش از آن و در اجلاس گروه ۷ در شهر هوستون تگزاس فراهم شد.
در هوستون تگزاس مقرر شد که اعضای گروه ۷ امریکا را به عنوان تخریب‌کننده‌ی شماره یک جو، علنا متهم نکنند و در مقابل، رئیس‌جمهور آمریکا، جورج بوش پدر قول داد در "اجلاس زمین" در سال ۱۹۹۲ در ریودوژانیرو در برزیل شرکت کند. و در همین اجلاس زمین در ریو بود که سنگ‌بنای فرایند بعدی در کیوتو گذاشته شد. این امر به نظر "جان کیرتون"، پژوهشگر در امور گروه ۸ در دانشگاه تورنتوی کانادا یک موفقیت بزرگ بود که بدون حضور آمریکا امکانپذیر نبود. این نکته به‌رغم مناقشه‌ی دائمی بر سر کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای در گروه ۸ ، کماکان معتبر است.
کیرتون می‌گوید: گاهی وقت‌ها آهنگ حرکت بسیار کند و زمان‌بر است، اما راه در پیش‌گرفته شده، تاکنون درست‌ترین مسیر بوده است.
کیسه‌های پر از پول برای مبارزه علیه بیماری
در مبارزه علیه بیماری‌های واگیر نیز بیانیه‌های بی‌شمار و انبوه کاغذهای گروه ۸ بالاخره ثمری داده است: در سال ۲۰۰۲ سازمان جهانی بهداشت ایجاد گردید و بالغ بر ۱/۴ میلیارد دلار برای مبارزه با مالاریا، ایدز و سل در اختیار آن قرار داده شد. به گفته "ریچارد فیچم"، رئیس سازمان جهانی بهداشت، از این مبلغ تاکنون ۹۰۰ میلیون دلار در پروژه‌های مختلف در افریقا سرمایه‌گذاری شده است.
منتقدانی همچون پزشکان بدون مرز، نهادی نظیر " سازمان جهانی بهداشت" را بی‌فایده و بی‌خاصیت می‌دانند و به‌جای آن خواستار رفع انحصار‌ها و امیتازهای دارویی و سست کردن مقررات در این درباره از سوی غرب هستند.
لیکن، "جان کیرتون"، پژوهشگر گروه ۸ در دانشگاه تورنتو معتقد است: به‌رغم نقایص و نارسایی‌های زیاد، گروه ۸ با فاصله زیاد هنوز هم بزرگترین جمع‌آوری‌کننده کمک‌های بشردوستانه در زمانه‌ی ما هستند. و این به‌این دلیل کارساز است که تنها در جمع کوچک سران و رهبران دولت‌ها می‌توان یک تفاهم واقعی متقابل را ایجاد کرد.
کیرتون می‌گوید: برخی از اعضای گروه ۸ به سازمان‌های بزرگ بین‌المللی اعتماد ندارند و حاضر نیستند در این سازمان‌ها پول خرج کنند.
بحث همیشه بر پول نیست
گاهی اوقات بحث اساساً بر سر پول نیست. برخی حوزه‌هایی هستند که گروه ۸ تنها نهادی است که می‌تواند مسئولیت مسائل با مقیاس جهانی را برعهده بگیرد. کیرتون می‌گوید: «برای برخی از کشورهای درحال توسعه، همچون چین و هند، سرمایه‌گذاری خصوصی، بازارهای شفاف و ثبات در نرخ ارزها از مسائل کلیدی است. اما یک سازمان بین‌المللی که درباره این امور خود را مسئول بداند، وجود ندارد.»
چنین وضعیتی تاز‌گی ندارد. در سال ۱۹۷۵ نیز وقتی برای نخستین بار آلمان و فرانسه دعوت به گپ همراه چای و شیرینی درباره اقتصاد جهانی کردند، بازارهای مالی جهان نه دارای ثبات بود، نه شفافیت داشت. اقتصد جهان زیر تاثیر نخستین شوک نفتی در سال ۱۹۷۳ بودند ، علاوه‌بر آن سیستم تبادل ارزی "برتون وودز" نیز فروپاشیده بود. دلایل کافی برای اصلاحات اساسی در بازارهای مالی جهان وجود داشت. دستیابی به توافق درباره چنین امری در سازمان ملل امکانیذیر نبود و تنها راه مناسب باقی مانده گفتگوهای غیررسمی میان سران کشورهای صنعتی بزرگ جهان بود.
کارکرد گروه ۸ تا کنون راضی‌کننده نبوده است. حتی آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان تصریح کرده است که انتظار دارد گروه ۸ بازهم تلاش‌هایی را برای ثبات بازارهای مالی انجام دهد. او می‌گوید: «هنوز کارهای زیادی هست که می‌توان برای بهبود بازارهای مالی جهان انجام داد.»