گروه ۸ جایگزینی برای سازمان ملل؟
۱۳۸۶ خرداد ۱۴, دوشنبه
با توجه به درگیری‌های خشونت‌بار در آستانه برگزاری اجلاس رهبران گروه ۸ در هایلیگندام, فعلاَ به دشواری می‌توان بدون مقدمه انتقادهایی را علیه این اجلاس مطرح نمود. خشونتی در نوع و مقیاس آن چه که روز شنبه در روستک اتفاق افتاد را با هیچ چیز نمی‌توان توجیه کرد. چنین خشونتی نباید جایگزین بحث و استدلال شود. این نکته‌ای است که در روز بعد از خشونت‌های روستک، هم پیشگامان و مدافعان و هم مخالفان جهانی‌‌شدن بر سر آن توافق داشته‌اند. خشنونت‌گرایان روستک همه‌ی آنانی را متحمل ضرر و زیان کردند که با باوری صادقانه و جسورانه نگرانی خود را از سیاست‌های گروه ۸ بیان می‌کنند. پس از ماجرای روستک اما، اینک این خطر وجود دارد که نقد و انتقاد معادل هرج و مرج و آشوب معرفی شود.
به این همسان‌سازی نباید اجازه بروز داد، زیرا نقد و انتقاد امری ضروری و بایسته است. حوادث روستک نیز در این بایستگی تغییری ایجاد نکرده‌اند. و انتقاد هم نباید تنها به این محدود شود که حصارکشی به دور محل اجلاس گروه ۸ و به کارگرفتن شمار زیادی پلیس برای تامین امنیت آن، هزینه گزافی به بار آورده است. این هزینه‌ها در واقع نشانگان روندی است که مدت‌هاست از مسیر خود خارج شده است.
در دهه هفتاد، زمانی که کشورهای بزرگ صنعتی توافق کردند دیدارهای منظمی با یکدیگر داشته باشند، مسئله صرفاَ به یک دیدار دواطلبانه محدود می‌شد. ملاقات‌های شخصی، تبادل آزادنه افکار بدون اجبارهای ناشی از تنظیم پروتکل‌های دیپلماتیک و به دور از دوربین‌ها و میکروفون‌های رسانه‌های همه جا حاضر، شاخص اصلی دیدارهای یادشده بود. حالا اما آن روزهای گپ و گفتگو در پای شومینه به سر آمده است. اینک اجلاس رهبران گروه ۸ دارای دستور کار رسمی است و آنها قصد حل مشکلات جهان را دارند. و ضعف اصلی گروه ۸ هم دقیقاَ همین جاست: آنها می‌خواهند مشکلاتی را حل کنند که اغلب خود به وجود‌‌آورنده‌اشان بوده‌اند و یا دستکم در ایجادشان سهم داشته‌اند. نمونه‌اش، مشکلات آفریقا . نمونه دیگرش، تخریب جو زمین. این فهرست را به راحتی می‌توان ادامه داد. قدرتهای استعماری سابق و کشورهای فاقد سابقه استعماری که با آفریقا صرفاَ به عنوان یک منبع مواد خام رفتار می‌کنند اینک می‌خواهند در اجلاس گروه ۸ ، همچون اجلاس سابق این گروه، برنامه‌های کمک به "قاره سیاه" را گسترش دهند. و درهمین اجلاس، بزرگترین تخریب‌کنندکان محیط زیست می‌خواهند فکری به حال جو زمین بکنند. این هر دو، البته نیات و مقاصدی نیک هستند، ولی وقتی که قول و قرارها کمتر جنبه عملی پیدا می‌کنند آن وقت تهی‌مایگی و توخالی بودن آنها اثرات خود را نشان می‌دهد.
آنهایی که در اجلاس گروه ۸ برنامه‌های بزرگ سرهم می‌کنند، ظاهراَ در پی سرپوش‌‌گذاشتن بر تقصیرات خویش‌اند و همچون جمعی از نخبگان رفتار می‌کنند که انگار برای جهانیان حرفی برای گفتن دارند. جهان اما نسبت به اولین اجلاس‌های گروه ۸ تغییر کرده است. اینک مدت‌هاست که چین و هند در زمره قدرتهای بزرگ اقتصادی جهان قرار گرفته‌اند ، ولی در اجلاس گروه ۸ صرفاَ به عنوان مهمان حضور دارند. گویی چیزی که روزی درست بوده است همیشه درست خواهد بود. ترکیب شورای امنیت سازمان ملل نیز به همین گونه، نمونه‌ای از تلاش برای حفظ قدرت و رفتار ناشی از تفرعن است. حصار بدترکیبی که در هایلیگندام به دور محل اجلاس گروه ۸ کشیده‌اند نیز چنین درک و احساسی را در بیننده القاء می‌کند، هر چند که برپاکنندگان آن چنین منظوری نداشته‌اند.
حالا شاید استدلال بشود که گروه ۸ اگر با مقتضیات و تغییرات زمان خود را تطبیق دهد می‌تواند به جایگزینی برای سازمان ملل بدل شود. دقیقاَ. منتهی گام بعدی می‌تواند این باشد که موضوعات اجلاس گروه ۸، در چارچوب سازمان ملل مورد بحث و بررسی قرار گیرد. این موضوعات هم طبعاَ مسائل گلوبالی خواهند بود که به همه مربوط می‌شوند و همگان هم باید آن را مورد بحث و بررسی قرار دهند، و نه در جمعی که عده‌ای در اتاق اصلی و در کنار شومینه نشسته‌اند و بقیه پشت در اتاق.
پتر فیلیپ
ح.