کتابخوانی در زندان گوانتانامو

زندان آمريكايى گوانتانامو در خاك كوبا از زندان هایی ست که تا بحال در موردش بسیار گفته و نوشته اند. دولت آمریکا این زندان را در سال ۲۰۰۲ ، پس از حمله ی آمریکا به افغانستان، برای نگهداری تروریست ها در نظر گرفت. تا کنون بسیاری از اسرای ِ این زندان آزاد شده اند و بسیاری دیگر به زندان هایی در کشور خود منتقل گشته اند. در حال حاضر ۳۸۰ زندانی در گوانتانامو بسر می برند. دولت بوش بر این نظر است که اسرای این زندان نباید از حقوق دیگر شهروندان برخوردار باشند، اما از سه سال پیش تا کنون بسیاری از دادگاه های آمریکا مخالفت خود را با این نظر اعلام کرده اند. یکی از حقوق زندانیان حق مطالعه است که بسیاری از اسرای این زندان حق استفاده از این حق خود را ندارند. Klaus Kastan خبرنگار صدای آلمان از این زندان دیدن کرده است.

چند پله و بعد انتظاری یک دقیقه ای، تا در ِ کتابخانه ی زندان ِ گوانتانامو باز شود.

در زندان گوانتانامو هیچ اثری از تزئینات بر در و دیوار دیده نمی شود. زنی موقر که به خاطر دلایل امنیتی نامش را نمی گوید، به استقبال می آید و توضیح می دهد:

«اینجا کتابخونه ی ماست. ما در این کتابخونه ۵۰۰۰ کتاب، روزنامه، سی دی، و دی وی دی به ۱۹ زبان دنیا در اختیار داریم. هدف ما برای دو تا سه سال آتی، اینه که ظرفیت کتابخانه مون رو تا ۲۰ هزار جلد برسونیم.»

دیدگاه مسئول کتابخانه را بعضی بسیار خوش بینانه ارزیابی می کنند و بعضی دیگر بر این نظرند که این زندان تا دو- سه سال دیگر بسته شده و دیگر احتیاجی به این همه کتاب نخواهد بود. در حال حاضر در زندان آمريكايى گوانتانامو در خاك كوبا ۳۸۰ نفر زندانی اند. بعضی از آنها تروریست های بنام‌اند و بعضی دیگر نمی دانند چرا دستگیر شده‌اند و به زندان افتاده اند. هر دوی این گروه هیچ حقی برای اعتراض به شرایط موجود را ندارند. در چند متری آنها دیوارهای بلند زندان، سیم های خاردار و ماموران سراپا مسلح رابطه‌ی آنها را با دنیای خارج مسدود می کنند. زندانیان در بیشتر اوقات در سلول‌های کوچک خود، که بیش از هفت متر مربع نیست، بسر می برند. در چنین شرایطی مطالعه می تواند راه فراری بسیار موثر از این شرایط سخت باشد. خانم مسئول کتابخانه در مورد برخورد زندانیان با کتاب های گوناگون می‌گوید:

«اونا بیشتر، کتاب های ادبی دوست دارند. یکی از زندانیا تقاضا کرده که کتاب های ادبی ِ فرانسوی رو که مربوط به قرن ۱۵ و ۱۶ می‌شه مطالعه کنه. معمولا اینطوریه که زندانیا خواسته ای دارند و کتابی می خوان. ما هم سعی می کنیم تا کتاب هایی که سفارش می دن، در صورت امکان براشون تهیه کنیم و در اختیارشون بگذاریم.»

کتاب هری پوتر، مقام اول را در زندان گوانتانامو به خود اختصاص داده است. اما بجز این کتاب های دیگری چون ارباب حلقه ها و یا کتاب های شرلوک هولمز که در قفسه ها دیده می شوند، کتاب های فراوانی نیز به زبان های مختلف جهان دیده می شوند. این کتاب ها البته نباید محتوای افراط گرایانه داشته باشند. در ضمن در هر سلول زندان یک جلد قران به زبان زندانی قرار داده شده. اما خانم مسئول کتابخانه در مورد کتاب های با محتوای سیاسی و دینی می گوید:

«البته ما کتاب هایی با محتوای سیاسی یا دینی هم در کتابخانه مون داریم. در حال حاضر قانون اساسی افغانستان بیشترین خواننده رو داره.»

شرط دریافت کتاب از زندان گوانتانامو، رفتاری برابر مقررات است. اگر مسئولان زندان با رفتار زندانی موافق باشند به او اجازه ی استفاده از کتاب های کتابخانه را می دهند.

زندانیان اجازه ی رفتن به کتابخانه را ندارند. به طور منظم مسئولان زندان کتاب هایی را به زندان ها می برند. این مسئولان که زبان زندانیان را می‌فهمند، با آنها در مورد کتاب های مورد علاقه شان صحبت می کنند و برای شان کتاب های مورد نظرشان را که در کتابخانه موجود است، می برند. آیا خانم مسئول کتابخانه از کاری که می کند راضی ست؟

«البته بعضی وقتا کارمون مشکل می شه، اما در مجموع برای من خیلی جالبه که به انسان هایی که در چنین شرایطی هستن کمک کنم. خب این رو هم باید بگم که گوانتانامو مکانی بسیار دلپذیره. من عاشق گوانتانامو بای هستم. عاشق حیوونای اینجا، گیاه های اینجا و پرنده های اینجا هستم. در ضمن اینجا یه موقعیتی دست داده تا بتونم به کشورم خدمت کنم.»

گویی خانم مسئول کتابخانه از مکانی تفریحی سخن می گوید که در آنجا به استراحت مشغول است.